به گزارش پایگاه خبری تحلیلی«خاورستان»، در نکات تفسیری صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم، سورۀ احزاب آمده است:

تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیۀ ۷ - تفسیر نور:
 
«وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ مِیثاقَهُمْ وَ مِنْکَ وَ مِنْ نُوحٍ وَ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی‏ وَ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِیثاقاً غَلِیظاً»  «(و به یاد آور) هنگامی که ما از پیامبران پیمان گرفتیم، و (همچنین) از تو و از نوح و ابراهیم و موسی‏ و عیسی‏ فرزند مریم، و از همۀ آنان پیمانی استوار گرفتیم (که در ادای مسئولیّت و دعوت کوتاهی نکنند)» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۷:
از میان پیامبران، پنج نفر اولواالعزم یعنی دارای کتاب و شریعت بوده و از جایگاه خاصّی نزد خداوند برخوردار بوده ‏اند، این آیه آنان را به خصوص نام برده است. 

البتّه پیامبر اسلام قبل از بقیه بیان شده، که دالّ بر عظمتی دیگر است، (بحار، ج ۵، ص ۲۳۶) چنان که از مادر حضرت عیسی نام برده شده که بیانگر موقعیّت ویژه حضرت مریم و تولّد معجزه‏‌آسای آن حضرت است.

پیام‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۷:
۱.برای آماده‌سازی روحی و تربیتی، آشنایی با تاریخ و سنّت‌های الهی لازم است. (اگر ما از تو میثاق می‌گیریم، سنّت و برنامۀ ما این است که از همۀ انبیاء پیمان گرفته‌ایم.) «أَخَذْنا مِنَ النَّبِیِّینَ» 

۲. اگر پیامبر اولی‏ بر مردم است، مسئولیّت و پیمان سختی نیز بر عهدۀ اوست. «أَخَذْنا- مِیثاقَهُمْ وَ مِنْکَ» هر کس مقام برتری دارد، وظیفه‏‌اش سخت‌‏تر است. (خداوند از همۀ انبیاء میثاق گرفت ولی از پیامبران اولوالعزم، میثاق غلیظ گرفت.) «مِیثاقاً غَلِیظاً»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیۀ ۸ - تفسیر نور:
 
 «لِیَسْئَلَ الصَّادِقِینَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَ أَعَدَّ لِلْکافِرِینَ عَذاباً أَلِیماً»   «(خداوند از پیامبران پیمان محکم گرفت) تا راستگویان را از صداقتشان (در ایمان و عمل صالح،) بازخواست کند؛ و برای کافران عذابی دردناک آماده کرده است» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۸:
شاید مراد از صادقین، انبیاء باشند، یعنی خداوند از آنان پیمان گرفت تا در قیامت طبق همان پیمان و اقرار بازخواست کند و شاید مراد این باشد که خداوند از انبیاء در ابلاغ وحی‏ الهی به مردم پیمان سخت گرفت تا بشود از صداقت یا کفر مردم بازخواست کرد. 

در قرآن، صادقان جایگاه خاصّی دارند که با تعبیر «صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ» ، (احزاب،۲۳) «أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ » (حجرات،۱۵) و «کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ » (توبه،۱۱۹) از آنان یاد شده است. 

امام صادق علیه‌السّلام فرمود: «در صورتی که راستگو از راستی ‏اش سؤال می‌‏شود که به چه انگیزه‏ ای بوده و بر طبق آن جزا داده می‌شود، پس حال دروغگو چگونه خواهد بود؟!» (تفاسیر مجمع‌‏البیان و برهان) در این آیه به جای آنکه در مقابلِ کافرین، مؤمنان قرار گیرد، صادقین آمده است. یعنی لازمۀ تفکیک‌ناپذیر ایمان، صداقت است.

پیام‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۸:
۱. پیمان گرفتن‌های الهی، هدفدار است و هدف، تفکیک صادقان از کافران است. «لِیَسْئَلَ الصَّادِقِینَ‏- أَعَدَّ لِلْکافِرِینَ»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیۀ ۹ - تفسیر نور:
 
 «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ جاءَتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً وَ جُنُوداً لَمْ تَرَوْها وَ کانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیراً» «ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید! نعمت خدا را بر خود به یاد آورید، آن گاه که (دشمنان شما در قالب) لشکریانی به سراغتان آمدند، ولی ما (برای دفاع از شما) تند بادی (سخت) و لشکریانی که آنها را نمی‌دیدید بر آنان فرستادیم، (و بدین وسیله دشمنان را قلع و قمع کردیم)، و خداوند به آنچه انجام می‌‏دهید بیناست» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۹:
این آیه و شانزده آیه پس از آن، به جنگ احزاب مربوط است که در سال پنجم هجری واقع شد. در این جنگ که یهودیان و مشرکان و منافقان قصد کودتا و تصرّف مدینه را داشتند، مسلمانان با پیشنهاد سلمان فارسی و موافقت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله اطراف مدینه را خندق کندند و در برابر دشمن استقامت کردند. در حفر خندق نیز، اوّلین کلنگ را خود رسول اللّه به زمین زد و هر بار که بر اثر اصابت کلنگ به سنگ برقی می‌جهید، پیامبر پیروزی اسلام بر منطقه ‏ای از جهان را بشارت می‌داد. خداوند در این نبرد به وسیلۀ وزش باد و نزول فرشتگان مسلمانان را یاری کرد.

پیام‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۹:
۱. شرط دریافت امدادهای الهی، ایمان و تلاش است. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» (مسلمانان آمادۀ دفاع شدند، خندق کندند و سپس یاری شدند.) 

۲. یاد نعمت‌‏ها، مورد سفارش خداوند است. «اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» یاد امدادهای الهی، روحیّۀ رزمندگان را بالا می ‏برد. 

۳. انسان در معرض فراموشی نعمت است و به تذکّر نیاز دارد. «اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» 

۴. پاسخ جنود را باید با جنود داد. «جاءَتْکُمْ جُنُودٌ- فَأَرْسَلْنا ... جُنُوداً» 

۵. پیروزی‌‌ها را از خدا بدانیم. (امام خمینی قدس سره در فتح خرمشهر فرمود: «خرمشهر رأی خدا آزاد کرد».) «فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ» 

۶. با اراده خداوند بادها هم سرباز می‌شوند. «فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً» 

۷. فرشتگان، هم به مؤمنان دعا می‌کنند و هم آنان را بشارت و امداد می‌دهند. «فَأَرْسَلْنا- جُنُوداً» 

۸. اگر خداوند ببیند که ما به وظیفۀ خود عمل می‏‌کنیم، امدادهای خود را بر ما نازل می‌‏کند. «کانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیراً»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیات ۱۰ - ۱۱ - تفسیر نور:
 
 «إِذْ جاؤُکُمْ مِنْ فَوْقِکُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَ إِذْ زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا * هُنالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزالًا شَدِیداً»   «آن گاه که دشمنان از بالا و پایین (شهر) شما به سراغتان آمدند (و مدینه را محاصره کردند)، و آن گاه که چشم‏ ها (از ترس) خیره شده بود و جان ‏ها به حنجره‏ ها رسیده بود، و به خداوند گمان‏ های (بدی) می ‏بردید * آن جا بود که مؤمنان آزمایش شدند و به لرزۀ سختی دچار شدند» 

پیام‌های سورۀ احزاب - آیات ۱۰ - ۱۱:
۱. زمانی مزۀ الطاف الهی را می‌‏چشید که صحنه‏ های تلخ را نزد خود مجسّم کنید. «إِذْ جاؤُکُمْ‏- إِذْ زاغَتِ» 

۲. مسلمانان باید مراقب تمام مرزهای کشور خود باشند. «فَوْقِکُمْ‏- أَسْفَلَ مِنْکُمْ» 

۳. حالت‌های روحی در جسم اثر می‌گذارد. (ترسیدن سبب می‌‏شود که چشم و دل کار عادّی خود را از دست بدهند، خیره شدن چشم و تند شدن ضربان قلب نمونه آن است.) «زاغَتِ الْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَناجِرَ» 

۴. بعضی مؤمنان، به هنگام بروز پیش آمدهای سخت به قدرت خداوند سوء‌ظن می‌برند. «تَظُنُّونَ بِاللَّهِ» 

۵. مؤمن در معرض ابتلا و آزمایش است. «ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ» 

۶. جنگ، ترس، وحشت و شرایط سخت، وسیلۀ آزمایش ‏هستند. «هُنالِکَ ابْتُلِیَ» 

۷. در سختی‌ها، انسان‌ها شناخته و صف‌ها جدا می‌شوند. «هُنالِکَ ابْتُلِیَ» (در میدان ‏های جنگ، از حضور روشن‌فکرنماها و منافقان خبری نبود.) 

۸. استواری انسان، در گرو استواری روحیّۀ اوست. (اگر روح ضربه دید انسان متزلزل می‏ شود.) «زُلْزِلُوا»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیۀ ۱۲ - تفسیر نور:
 
 «وَ إِذْ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً»   «و آن گاه که منافقان و کسانی که در روحشان بیماری (شکّ و تردید) بود، گفتند: خدا و پیامبرش جز وعده‏‌های فریبنده به ما ندادند» 

پیام‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۱۲:
۱. تلاش‌های تبلیغاتی منافقان دائمی است. «یَقُولُ الْمُنافِقُونَ» 

۲. مأیوس کردن رزمندگان و تضعیف روحیّۀ آنان، نشانۀ انحراف و نفاق است. «ما وَعَدَنَا اللَّهُ‏ ...» 

۳. در میان یاران پیامبر، برخی دچار شک و تردید و برخی دچار نفاق و دورویی بودند. «ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیۀ ۱۳ - تفسیر نور:
 
 «وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ یا أَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقامَ لَکُمْ فَارْجِعُوا وَ یَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ یَقُولُونَ إِنَّ بُیُوتَنا عَوْرَةٌ وَ ما هِیَ بِعَوْرَةٍ إِنْ یُرِیدُونَ إِلَّا فِراراً»  «و آن گاه که گروهی از آنان گفتند: ای مردم مدینه! (در صحنۀ جنگ) برای شما جای ماندن نیست، پس برگردید. و گروهی از آنان از پیامبر اجازه (بازگشت) می ‏خواستند (و) می‌گفتند: همانا خانه ‏های ما بی حفاظ است. در حالی که بی‌حفاظ نبود و آنان جز فرار (از جنگ) قصد دیگری نداشتند» 

پیام‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۱۳:
۱. گروهی از منافقان با شایعه‌پراکنی، «قالَتْ طائِفَةٌ ... لا مُقامَ لَکُمْ‏» و گروهی با فرار از جبهه، «یَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ» در صدد تضعیف روحیۀ مؤمنان بودند. 

۲. از تبلیغات منافقان برای دلسرد کردن رزمندگان، غافل نباشیم. «لا مُقامَ لَکُمْ» 

۳. فرماندۀ جنگ، شخص پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله بود. «یَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ» 

۴. قوای مسلح باید به قدری منظم باشد که هیچ کس حقّ خروج از لشکر را بدون مرخصی نداشته باشد. «یَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ» 

۵. آرامش و امنیّت فکری و خانوادگی برای رزمنده به قدری ضروری است که منافقان، دغدغۀ آن را بهانه ترک جبهه خود قرار دادند. «إِنَّ بُیُوتَنا عَوْرَةٌ» 

۶. کسی که از خانه و زندگی دل نکند، نمی‌تواند موفّق باشد. «إِنَّ بُیُوتَنا عَوْرَةٌ» 

۷. منافق، ترسو و بهانه‌گیر است. (به خاطر نداشتن شهامت، به جای موضع‏ گیری صریح، بهانه‏‌گیری می‌کند.) «بُیُوتَنا عَوْرَةٌ» 

۸. دشمن از مذهب، علیه مذهب استفاده می‌کند. (بهانۀ منافقان «حفظ ناموس» بود که یک دستور مذهبی است.) «بُیُوتَنا عَوْرَةٌ» 

۹. وحی، افکار پلید منافقان را آشکار و آنان را رسوا می‌کند. «وَ ما هِیَ بِعَوْرَةٍ إِنْ یُرِیدُونَ إِلَّا فِراراً»

 
تفسیر صفحۀ ۴۱۹ قرآن کریم - سورۀ احزاب - آیات ۱۴ - ۱۵ - تفسیر نور:
 
 «وَ لَوْ دُخِلَتْ عَلَیْهِمْ مِنْ أَقْطارِها ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْها وَ ما تَلَبَّثُوا بِها إِلَّا یَسِیراً * وَ لَقَدْ کانُوا عاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا یُوَلُّونَ الْأَدْبارَ وَ کانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُلًا»  «و (آن منافقان و بیمار دلان چنان بودند که) اگر (دشمنان) از اطراف مدینه بر آنان وارد می‌شدند و از آنان تقاضای فتنه‌گری می‌کردند، به سرعت می ‏پذیرفتند، و جز مدّت کمی درنگ نمی‌کردند * در حالی که آنان پیش از این با خداوند پیمان بسته بودند که (به دشمن) پشت نکنند؛ و پیمان الهی بازخواست شدنی است» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیات ۱۴ - ۱۵:
فرار نکردن از جبهه و جنگ، «لا یُوَلُّونَ الْأَدْبارَ» از شروط ایمان به خدا و پیامبر است؛ خداوند می‏‌فرماید: این عهد مورد بازخواست و سؤال واقع خواهد شد. «کانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُلًا»

پیام‌های سورۀ احزاب - آیات ۱۴ - ۱۵:
۱. دشمن برای ایجاد فتنه از منافقان داخلی کمک می‌گیرد. «سُئِلُوا الْفِتْنَةَ» 

۲. منافقان به راحتی از حقّ برگشته، به دشمن رو می‏‌کنند و فتنه به پا می‌‏نماید. «لَآتَوْها» 

۳. پذیرش درخواست کافران به صورت عجولانه و بی‌تفّکر، نشانۀ بی‌هویّتی است. «سُئِلُوا ... ما تَلَبَّثُوا بِها إِلَّا یَسِیراً » 

۴. پیمان بستن مهم نیست، وفاداری مهم است. «عاهَدُوا اللَّهَ‏ ... لا یُوَلُّونَ الْأَدْبارَ» 

۵. پیمان خداوند را سرسری نگیریم که قطعاً مورد سؤال و توبیخ قرار می‌گیریم.«کانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُلًا»

انتهای خبر/10