پرنده‌نگری از مهم‌ترین جاذبه‌های تالاب کجی نمکزار نهبندان/ تالاب هرسال میزبان ۵ هزار پرنده مهاجر است/ برگزارنشدن جشنواره مجسمه‌های نمکی سال ۹۷ به دلیل عدم آبگیری تالاب

به گزارش خبرنگار خاورستان، خراسان جنوبی دارای جاذبه‌های طبیعی متعددی است که تالاب کجی نمکزار نهبندان با بیش از ۲۲ هزار هکتار مساحت از جمله این جاذبه‌ها است. تالاب کجی و دریاچه نمک در شمال غربی روستای چاه دراز و ۷۵ کیلومتری شهر نهبندان و در حاشیه محور ارتباطی بیرجند به زاهدان قرار گرفته است. این تالاب از جاذبه‌های گردشگری بسیار زیادی برخوردار است و سالانه جشنواره‌ مجسمه‌های نمکی در این منطقه برگزار می‌شود و میزبان گردشگران زیادی است.
پرویز آرامنش مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خاورستان، اظهار کرد: تالاب كجی نمكزار نهبندان با دارا بودن چشم‌اندازی بسیار زیبا، در ۷۵ كیلومتری شهر نهبندان و در حاشیه محور این شهرستان به بیرجند قرار گرفته است.
وی مساحت این تالاب را ۲۲ هزار هكتار و ۷۶۵ مترمربع بیان کرد و افزود: با وجود خشكسالی‌های چند سال اخیر در شهرستان نهبندان اما این تالاب همچنان زنده و پایدار مانده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به این‌که این منطقه از نظر آب و هوایی در ناحیه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد و شوره‌زاری وسیع است، گفت: به علت پایین‌بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف و با توجه به شوری زیاد خاک آن به دریاچه‌ای پوشیده از نمک و به رنگ سفید تبدیل شده است.
تالاب کجی نهبندان هرسال میزبان ۵ هزار پرنده مهاجر است
آرامنش تصریح کرد: از آن‌جا كه در فصل‌های پاییز و زمستان این تالاب دارای آب است، لذا به محل امنی برای پرندگان آبزی تبدیل شده و همه ساله پذیرای پنج هزار پرنده مهاجر و بعضا از نوع نایاب كشور است.
وی با بیان این‌که گونه‌های پرندگان مهاجر آبزی و كنارآبزی این تالاب ۱۴ گونه برآورد شده است، افزود: از این پرندگان مهاجر می‌توان به عقاب طلایی، زاغ‌بور، دال، زاغی، كنجشک درختی، پرستو، هدهد، دم جنبانک ابلق، چكاوک كاكلی، هوبره، سبزه قبا، جغد كوچک، بلدرچین معمولی و زاغ نوک قرمز اشاره كرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: تالاب كجی زیستگاه ۱۴ گونه پستاندار نظیر پامسواكی بزرگ، گرگ، روباه، تشی، خرگوش، خارپشت، كفتار و پایكا است و علاوه بر این‌ها این تالاب زیستگاه ۱۰ گونه خزنده نظیر دشتی، جعفری، پلنگی و مارهای قیطانی نیز است.
آرامنش خاطرنشان کرد: این تالاب همچنین با برخورداری از برآمدگی‌های خشكی همراه با پوشش گیاهی، جایگاه مناسبی برای تخم‌گذاری پرندگان محسوب می‌شود.
وی با اشاره به این‌که گیاهان قیچ، تاغ و گز از مهم‌ترین پوشش گیاهی تالاب كجی نمكزار نهبندان به شمار می‌روند، افزود: این گیاهان از پوشش نسبتا خوبی در این منطقه برخوردار است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: به دلیل بارندگی‌ها و رحمت الهی در شهرستان نهبندان، این تالاب از آب پر و مواج شده است كه در كنار آن بوته‌های فراوان گز، آتریپلكس، هالوكنموم و نی به چشم می‌خورد.
فایده‌های تالاب
آرامنش با بیان این‌که تالاب‌ها، ذخیره‌گاه‌های بسیار مهمی از مواد ژنتیکی گیاهی محسوب می‌شوند، تصریح کرد: تأثیر متقابل اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی یک تالاب مثل خاک، آب، گیاهان و جانوران عملکردهای حیاتی متعددی برای تالاب ایجاد می‌کند.
وی افزود: ذخیره‌سازی آب، حفاظت مقابل توفان و کاهش تخریب سیل، تثبیت خطوط ساحلی و مهار فرسایش، تزریق مجدد آب‌های زیرزمینی (جابه‌جایی آب از تالاب به درون سفره‌های زیرزمینی)، تخلیه آب‌های زیرزمینی (جابه‌جایی آب به سوی بالا و تبدیل آن به آب‌های سطحی)، پالایش آب از طریق تثبیت عناصر محلول، رسوبات و دیگر آلودگی‌ها و تعدیل آب و هوای محلی از مهم‌ترین ویژگی‌های تالاب‌ها است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی به تخریب زیستگاه به دلیل گسترش فعالیت‌های كشاورزی، قطع درختان و بوته‌ها، حضور دام و چرای بی‌رویه از عوامل تهدیدكننده زیستگاه این پرندگان نادر اشاره کرد و یادآور شد: این تالاب نیازمند مراقبت و حفاظت ویژه است و از آن می‌توان به عنوان استعداد بالقوه گردشگری یاد كرد.
آرامنش یادآور شد: منطقه کجی نمکزار براساس آگهی رسمی مصوبه شماره ۳۱۲ شورای عالی حفاظت محیط زیست در فروردین‌ماه ۱۳۸۹ به عنوان پناه‌گاه حیات‌وحش کجی نمکزار معرفی شد.
وی افزود: تالاب کجی نمکزار دارای وضعیت بیابانی و تالابی است که عکاسی طبیعت و حیات وحش، پرنده نگری، زمین شناسی، مطالعات اکولوژیکی و بیولوژیکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری در این منطقه است.
پرنده‌نگری مهم‌ترین جاذبه تالاب
مرتضی عربی معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خاورستان، اظهار کرد: با توجه به این‌که تالاب کجی شهرستان نهبندان جزو مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست است و به عنوان پناه‌گاه حیات‌وحش به ثبت رسیده، دارای ضوابط خاص زیست محیطی است و توسعه گردشگری در این محدوده می‌بایست با نظر سازمان محیط زیست انجام شود.
وی افزود: در سال‌های اخیر اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در برگزاری جشنواره مجسمه‌های نمکی که در اوایل فصل بهار برگزار می‌شود با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی همکاری و در مدت زمان اجرای این جشنوارهها نسبت به برگزاری تورهای طبیعت‌گردی و معرفی صنایع دستی منطقه و برپایی سیاه‌چادر عشایری اقدام می‌کند.
معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان این‌که پناه‌گاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار به عنوان مأمن حیات وحش محسوب می‌شود، گفت: این تالاب از لحاظ اکولوژیک نقش بسزایی را در منطقه ایفا می‌کند و تنوع زیستی آن زمینه را برای سفر علاقه‌مندان به حیات وحش فراهم کرده است.
عربی تصریح کرد: با توجه به این‌که اطراف تالاب بخصوص روستای چاهدراز زیستگاه غنی تنها پرنده بوم‌زاد ایران (زاغ‌بور) است، مهم‌ترین جاذبه آن را می‌توان پرنده‌نگری دانست.
وی افزود: این تالاب در فصل‌های آبگیری (معمولا اواسط پاییز تا اواسط فروردین‌ماه) محیط مناسبی برای پرندگان مهاجر است و بسیاری پرندگان آبچر و کنار آبچر در این مکان زمستان گذرانی می‌کنند.
معاون گردشگری، سرمایه گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی گفت: از دیگر جاذبه‌های تالاب کجی می‌توان به پوشش گیاهی غنی و وجود گیاهان دارویی فراوان همچون هندوانه ابوجهل و خارشتر اشاره کرد.
برگزارنشدن جشنواره مجسمه‌های نمکی سال ۱۳۹۷ به دلیل عدم آبگیری تالاب
عربی با بیان این‌که آبگیری تالاب کجی نمکزار در سال‌های گذشته از اواسط پاییز آغاز می‌شده و تا اواسط فروردین‌ماه برای بازدید مناسب بوده است، خاطرنشان کرد: متأسفانه با توجه به کمی نزولات جوی در سال‌های اخیر و بخصوص سال زراعی ۹۶ – ۹۷ این تالاب اصلا آبگیری نشد و در سال ۱۳۹۷ به همین دلیل جشنواره ملی مجسمه‌های نمکی برگزار نشد.
وی افزود: بزرگترین چالشی که در پناه‌گاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار با آن روبه‌رو هستیم، خشکسالی‌های پی‌درپی است.
معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان این‌که تالاب‌ها به عنوان شریان‌های حیاتی اکوسیستم در هر کشور به حساب می‌آیند، گفت: خشک‌شدن هر تالاب می‌تواند به منزله مرگ تدریجی یک منطقه محسوب شود چراکه حیات بسیاری از جانوران به تالاب‌ها وابسته است.
با آبگیری تالاب گردشگران زیادی به تالاب کجی نهبندان مسافرت می‌کنند
عربی با بیان این‌که تالاب عامل تأثیرگذاری در تثبیت خاک و جلوگیری از پراکنش ریزگردها است، یادآور شد: در صورتی که تالاب آبگیری شود گردشگران زیادی بخصوص در سطح استان علاقه‌مند هستند تا با سفر به تالاب کجی نمکزار تجربه بسیار شیرینی را داشته باشند.
وی افزود: در فرصت‌های مناسب و کوتاهی که برای بازدید در چند سال اخیر فراهم شده است، گردشگران زیادی از داخل و خارج از استان به صورت خانوادگی و تور از این تالاب بازدید کرده‌اند که خوشبختانه اداره کل محیط زیست توانسته با فراهم آوردن امکاناتی مانند آلاچیق و سرویس بهداشتی در این مکان، لحظات لذت‌بخش‌تری را برای گردشگران فراهم کند.
معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با بیان این‌که اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و محیط زیست در سال‌های اخیر اقدام به برگزاری جشنواره مجسمه‌های نمکی کرده است، گفت: سال ۹۶ جشنواره مجسمه‌های نمکی برای اولین‌بار به صورت ملی برگزار شد.
عربی با بیان این‌که متأسفانه با توجه به عدم بارندگی‌های مناسب و خشکی تالاب، جشنواره در سال‌جاری برگزار نشد، خاطرنشان کرد: امید است در سال‌های آتی با آبگیری تالاب کجی نمکزار نهبندان جشنواره مجسمه‌های نمکی به صورت بین‌المللی نیز برگزار شود.
وی افزود: قطعا برگزاری این‌گونه جشنواره‌ها بازخورد مناسبی دارند و به معرفی قابلیت‌های بالای گردشگری چه در منطقه تالاب و چه خراسان جنوبی کمک شایانی می‌کنند.
احمد محبی مدیرکل فرهنگی و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی در گفت‌وگویی اعلام کرده بود: با توجه به خشکسالی و کمی بارش نزولات آسمانی امکان برگزاری جشنواره ملی تالاب کجی نهبندان در فروردین‌ماه ۱۳۹۷ وجود ندارد.
وی با بیان این‌که کلیه مراحل جشنواره طی فراخوان انجام شده بود یادآور شد: در صورتی که در پایان سال ٩٧ بارندگی و تالاب آبگیری گردد، اختتامیه جشنواره در اسفندماه سال‌جاری برگزار خواهد شد.
معرفی زاغ‌بور و هوبره
پرنده ” زاغ‌بور” منحصربه فردترین و پرنده آندمیک ایران که تنها در ایران وجود دارد، پرندگانی به شمار می‌آید که تالاب كجی نمكزار نهبندان زیستگاه این پرندگان زیبا است. زاغ‌بور جزو آن دسته از پرندگانی است كه فقط در ایران و آن هم در استان‌های سمنان و یزد و بویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می‌كند. از زاغ‌بور به عنوان جواهر كمیاب و نادر كویر یاد می‌كنند همچنین این پرنده با زیبایی‌های خاص خود یكی از قابلیت‌های گردشگری كشور و شهرستان نهبندان محسوب می‌شود.
این پرنده ۲۴ سانتی‌متر طول دارد و شبیه هدهد اما بدون تاج‌سر و دارای دم و منقارسیاه و بلند با اندكی خمیدگی به پایین و بال‌های پهن است. رنگ پر و بال آن نخودی مایل به قهوه‌ای، صورت كم‌رنگ‌تر و از قاعده منقار تا چشم‌ها لكه سیاه ‌رگه مانند و نیز لكه سیاه بزرگی در بالای سینه‌اش مشاهده می‌شود. پاهای آن بلند و سیاه است و برای دویدن در بیابان تكامل یافته‌ و در حقیقت بیشتر به هدهد و چكاوک هدهدی شبیه است.
این پرنده بسیار فریبنده و زرنگ است و دمش را اندكی به صورت پره ‌مانند نگه می‌دارد و بیشتر روی زمین راه رفته و به سرعت می‌دود تا از مقابل دیدگان پنهان شود. این پرنده را در مناطق استپی، بیابانی، بیابان‌های ماسه‌ای با گیاهان پراكنده و دشت‌های پوشیده از گیاه قیچ می‌توان مشاهده كرد. زاغ‌بور در میان بوته‌های مختلف نظیر قیچ آشیانه می‌سازد و در اردیبهشت‌ماه حدود چهار تا شش تخم می‌گذارد همچنین این پرنده از حشره‌ها و دانه‌های گیاهان تغذیه می‌كند.
“هوبره” یكی دیگر از پرندگان خاص این تالاب است كه از حدود ۶۰ سانتی‌متر طول برخوردار و تقریبا هم‌اندازه میش‌مرغ و از زنگوله بال، بسیار بزرگتر است. هوبره از نظر ظاهری شبیه بوقلمون است و به طور كلی پر و بال قهوه‌ای زیر تنه خاكستری و دسته پرهایش سیاه و سفید بلند كه از دو طرف گردنش آویزان و حالت دامن مانندی دارد.
زیستگاه اصلی این پرنده در مناطق دشتی، تپه‌ماهورها، ریگزارها، بیابان‌ها، نواحی كویری با بوته‌های پراكنده یا علف‌های كوتاه و حاشیه گند مزارع است. حدود ۳۲ نوع پرنده هوبره در دنیا وجود دارد و جنس نر و ماده آن شبیه یكدیگرند اما پرنده نر در حدود ۱۰ درصد از پرنده ماده بزرگتر است.
تالاب کجی نمکزار نهبندان از زیستگاه‌هایی به شمار می‌رود که میزبان پرندگان بسیاری است. حفاظت از این تالاب و گونه‌های جانوری و گیاهی آن، اهمیت بسیاری دارد. همچنین این تالاب می‌تواند گردشگران زیادی را جذب کند. جذب گردشگر نیاز به حمایت ادارات مسئول در فراهم‌کردن و حفظ امکانات رفاهی و مسیرهای ارتباطی دارد.
انتهای پیام/۱۳۲/ ۳۸/ ۴