کویر همت آباد و دره تجنود منتظر قدم‌های نوروزی گردشگران

به گزارش خاورستان، شهرستان زیرکوه یکی از یازده شهرستان استان خراسان‌جنوبی بوده و مرکز آن شهر حاجی‌آباد است.

این شهرستان که در شرق شهرستان قاین واقع شده و در آخرین تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۱، از شهرستان قاینات منفک و از سه بخش مرکزی به مرکزیت شهر حاجی آباد شامل دهستان‌های زیرکوه و پترگان؛ بخش زهان به مرکزیت شهر زهان شامل دهستان‌های زهان و افین و بخش شاسکوه به مرکزیت روستای آبیز شامل دهستانهای شاسکوه و بهناباد تشکیل شده است.

شهرستان زیرکوه با وسعتی حدود شش هزار و ۴۲۷ کیلومتر مربع از شمال به شهرهای قاسم آباد و سنگان شهرستان خواف در استان خراسان رضوی، از جنوب به بخش قهستان شهرستان درمیان، از غرب به شهرستان قاینات و از شرق به طول حدودد ۱۱۶ کیلومتر با کشور افغانستان هم مرز است.

در آخرین تقسمات کشوری سال ۱۳۹۰ ،از شهرستان قاینات منفک و از سه بخش مرکزی به مرکزیت شهر حاجی آباد شامل دهستان های زیرکوه و پترگان؛ بخش زهان به مرکزیت شهر زهان شامل دهستان های زهان و افین و بخش شاسکوه به مرکزیت روستای آبیز شامل دهستان های شاسکوه و بهناباد تشکیل شده است که این شهرستان، از جمله شهرستان‌های قدیمی استان است که دارای پیشینه کهن است اما به‌دلیل زلزله خیزی کمتر اثر باستانی برجای مانده است.

بقایای مسجد جامع افین، رباط زردان، قلعه کوه زردان، مسجد تاریخی زهان و بند تاریخی تجنود و وجود درختان کهنسال منجمله درخت سرو در روستاهای استند، اسفاد و محمدآباد با قدمت تقریبی ۱۳۰۰ سال از آثار تاریخی_ طبیعی شهرستان است.

مسجد جامع افین

این مسجد جامع یادگاری برجای مانده از دوره سلجوقیه، عالوه بر روحانیت معنوی، دارای زیبایی بینظیر است و همچون نگینی در بین آثار تاریخی، مذهبی شهرستان زیرکوه می درخشد.

مسجد جامع افین؛ در فهرست آثار ملی ایران به شماره دو هزارو ۱۸۲ ثبت شده است، بنای ماندگار با طراحی و معماری بسیار زیبا یادگار دوران سلجوقی است بنای فعلی مسجد به صورت خرابهای درآمده که دیواره‌ها به همراه گلدسته‌های اطراف ایوان باقی مانده است و هر آن چه مانده گویای معماری دوره سلجوقی است که در دوره‌های بعدی الحاقاتی به آن افزوده یا بخشهایی از آن مرمت و بازسازی شده است .

مسجد جامع افین همانند مسجد جامع قاینات دارای یک ایوان اصلی و بزرگ در وسط و دو شبستان در اطراف ایوان است، طول گلدسته‌ها ۱۵ متر است که در حال حاضر ۱۲ متر آن باقی مانده است و از میان گلدسته‌ها راهرو پلهای شکلی وجود دارد که می‌توان به طبقات بالایی مسجد رفت.

نمازخانه و محل عبادت خواهران و برادران جدا از هم بوده و تعداد ۱۵ رواق در اطراف صحن قرار داشته است. منبر این مسجد ساخته شده از سنگ و گل است و بر روی آن گچکاری و همچنین آیات قرآنی نقش بسته است.

مسجد جامع افین در بخش میانی و در قسمت میانی روستا واقع شده است و به‌عنوان یک جاذبه بی‌نظیر تاریخی می‌تواند میزبان عالقه مندان به تاریخ و تمدن ایران زمین باشد.

از دیگر آثار تاریخی و فرهنگی افین می توان مزار چهار گنبد، آسیاب آبی قلعه کوه، قلعه تاریخی، حسینیه روستا، آب انبارهای مختلف، برج‌های نگهبانی و… را نام برد که باعث شده است تا افین در استان خراسان جنوبی جزو یکی از ۳۶ روستای هدف گردشگری کشور واقع شود.

جاذبه‌های گردشگری:

شهرستان زیرکوه، با در اختیار داشتن چندین رودخانه دائمی و بیشه زارهای فراوان کویر بکر با تپه‌های ماسه ای زیبا بهشت گمشده ای است که هنوز معرفی نشده است.

روستای هدف گردشگری افین وچشمه‌های پر آب در کوهپایه‌های شاسکوه و آهنگران قرن‌ها است که مردم را منتفع کرده و دره های پرآب گزخت و تجنود در نوار مرزی میزبان گردشگران است.

۱ –کویر همت آباد: کویر همت آباد در فاصله ۶۰ کیلومتری از شهرستان زیرکوه و در نزدیکی روستای همت آباد قرار دارد. کویر بکر همت آباد یکی از غنی ترین و فعال ترین زیست بوم های بیابانی از نظر پوشش و تنوع گیاهی و جانوری در ایران است. بهار کویر از نیمه اسفند آغاز می شود و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می یابد، در این دو ماه زیباترین مناظر طبیعت در خشک‌ترین مناطق دنیا ایجاد می‌شود به گونه ای که هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد. کویر همت آباد مامن جانوران نایاب کویری و فعال ترین اکوسیستم بیابانی کشور است، این منطقه زیستگاه مناسبی برای زمستان گذرانی پرندگان و وجود پرندگان زیبای بسیاری به ویژه زاغ بور، هوبره، عقاب طالیی، کبک، تیهو و جانورانی از قبیل گربه شنی، روباه شنی و… است.

۲ –دره سرسبز تجنود:  دره زیبا و سرسبز تجنود در شهرستان زیرکوه یکی از جاذبه های زیبای خدادادی و بهشت گردشگران در استان خراسان جنوبی است که در فصل بهار و تابستان هر سال میزبان مسافران زیادی است. وجود رشته کوه های عظیم و مرتفع در دل خود جلوه هایی از زیبایی را به تصویر کشیده است، جلوه هایی که دیدنش عالوه بر پی بردن به قدرت و عظمت خداوند، روح و روان انسان را صیقل می دهد.

در همسایگی کویر سوزان همت آباد زیرکوه و در فاصله کمتر از پنج کیلومتر یکی از معجزات خداوند در زمین به وقوع پیوسته است، دره ای سرسبز و زیبا با رودخانه ای و درختانی عظیم که به بهشت گردشگران در استان خراسان جنوبی شهرت یافته است.

دره تجنود در فاصله ۷۰ کیلومتری جنوب شرق مرکز شهرستان زیرکوه و در مجاورت روستای قدیمی تجنود قرار دارد، وقتی پای در دره تجنود میگذاری در دو سوی دره باغهایی وجود دارند که انواع میوه از زردآلو گرفته تا عناب و زرشک در آن به چشم میخورد همچنین نسبت به فصلی که پای بگذاری سرشار از زیبایی، شکوفه، سرسبزی و یا رنگ زیبای زرد پاییزی است.

۳ –درختان کهنسال استند و اسفاد:

روستای اسفاد در فاصله حدودا ۱۷ کیلومتری شهر حاجی آباد قرار گرفته است. این روستا از قدمت باالیی برخوردار بوده و دارای آب و هوای دل انگیز و از تنوع گیاهی بسیاری برخودار است و زمین های بسیار حاصلخیز آبرفتی می باشد. آب مورد نیاز باغات و مزارع این روستا بوسیله ی آب قنات آن تأمین می شود. قدمت این روستای تاریخی حدودا به ۷۰۰ سال پیش می‌رسد.

طبیعت بکر اسفاد باعث جذب هرچه بیشتر گردشگران شده، از جمله جاذبه های گردشگری روستا می توان به درخت کهنسال سرو، قنات و قلعه ی آن اشاره کرد.

درخت سرو کهنسال اسفاد که در بین زمین های کشاورزی واقع شده، زیبایی منحصر به فردی را به وجود آورده است. محیط تنه ی آن ۸/۴۰ از سطح زمین می باشد و بسیار برای اهالی منطقه ارزشمند است. این درخت در فهرست میراث طبیعی- ملی به ثبت رسیده است.

روستای استند در فاصله ۳۵ کیلومتری مرکز شهر حاجی آباد قرار گرفته است. این روستا دارای قنات پر آب و طبعت بکر و آب و هوای مطبوع است. در دامنه کوه درخت سرو کهنسال ۱۴۰۰ ساله ای قرار دارد که مظهر استقامت در روستا است.

جمعیت این شهرستان بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ ، ۴۸ هزار و ۳۵۲ نفر بوده است.

 کشاورزی:

با توجه به اینکه اکثر مردم شهرستان زیرکوه در روستاها سکونت دارند خوب بالطبع شغل اکثر مردم شهرستان کشاورزی است و کشاورزی در این شهرستان اکثرا به شکل باغداری انجام می‌شود.

محصولات مهم کشاورزی:

شهرستان زیرکوه به عنوان بزرگترین تولید کننده زرشک در دنیا شناخته میشود که بیشترین زرشک تولیدی این شهرستان نیز در بخش زهان و در روستاهای افین، کبودان و روستاهای دیگر این بخش تولید می‌شود.

ازدیگر محصولات مهم تولید شده زعفران، آلو، عناب، پسته، انگور و محصولات جالیزی از قبیل هندوانه و…است.

یکی از پتانسیل‌های شهرستان زیرکوه محصولات یا گیاهان دارویی است. وجود رشته کوه‌های وسیع باعث شده تا این شهرستان به عنوان کلکسیونی از گیاهان دارویی شناخته شود. گیاهان دارویی زیادی از جمله زیره کوهی، آویشن، مستار، کلپوره، کاکوتی، بومادران، بنه، کسورگو است در این شهرستان به وفور یافت می‌شود.

ازمهمترین سوغات های شهرستان زیرکوه زرشک و زعفران است و همچنین در روستای آبیز از توابع شهرستان زیرکوه کارگاه چاقوی سازی است که علاوه بر چاقو لوازم دیگری مانند ساطور، کفگیر، مالقه با شکل زیبایی ساخته می‌شود که این محصولات به‌دلیل استحکام و زیبایی آن هم از نظر صنعتی و صنایع دستی مهم است و همچنین به عنوان سوغات به جاهای دیگر هم فرستاده می شود.

آداب و رسوم:  

بازی محلی که شامل پله زدن، پریدن جوان‌ها از یک خط، مشخص و یا از روی یک تپه را پل زدن گویند تا به این وسیله مشخص شود چه کسی بیشتر می‌پرد.

غذای محلی: در شهرستان زیرکوه غذای محلی آن مانند بیرجند و درمیان همان قروت است که یا قروت را با بادمجان و سبزی ریحان میل می‌کنند یا هم قروت را به تنهایی می خورند.

طرز تهیه آن هم مانند شهرستان‌های بیرجند و درمیان است که در آن قسمت توضیح کامل داده شده است.

صنایع دستی:

زیرکوه در تقسیمات سال ۹۱ از شهرستان قاینات منتزع و به عنوان شهرستانی مستقل رسمیت یافته است. در کتب تاریخی آمده است که در این ولایت غله، پنبه، ابریشم و انگور باشد.

زیرکوه بسیار حاصل‌خیز بوده به‌طوری که ابریشم تولیدی آن را صادر می کرده‌اند.

نگین تراشی شجر، حوله بافی ، چادرشب بافی ، سبد بافی ، خورجین بافی ، پالس بافی ، آهنگری سنتی، چاقوسازی، رودوزی های سنتی و به ویژه تولید انواع قالی و قالیچه و گلیم از صنایع دستی شاخص این منطقه است. از مناطق مهم و فعال تولیدات صنایع دستی در زیرکوه می‌توان به شهر حاجی آباد و روستاهای اسفاد، آبیز، شاهرخت، بمرود، زیرکوه، فندخت، دزگ، گمنج، همت آباد، گزخت، تجنود، شیرخند، پیشبر، اردکول، محمد آباد، استند، بارنجگان، افین، بقرایی، مهمانشهر و معصوم آباد اشاره کرد.

محمدرضا غیرتی فرماندار زیرکوه در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: جاذبه‌های شاخص شهرستان زیرکوه کویر همت آباد است که یکی از غنی‌ترین و فعال‌ترین زیست بوم‌های بیابانی از نظر پوشش گیاهی و جانوری در سطح شهرستان است.

فرماندار زیرکوه خاطرنشان‌کرد: روستای هدف گردشگری افین شامل مسجد جامع برجا مانده از دوره سلجوقیه که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

غیرتی با بیان این‌که دره تجنود که دره بسیار زیبایی است در مجاورت روستای قدیمی تجنود قرار دارد و این دره زیبا و سرسبز یکی از جاذبه‌های خدادادی بوده که می‌توان از آن به‌عنوان بهشت گردشگران در خراسان‌جنوبی یادکرد.

وی ادامه‌داد: رباط زردان که این رباط در فاصله ۶۵ کیلومتری از مرکز شهرستان واقع می باشد و منسوب به دوره صفویه است از دیگر جاذبه‌های این شهرستان است.

فرماندار زیرکوه به اقدامات ستاد اجرایی خدمات سفر در ایام نوروز اشاره کرد و افزود: با همکاری پلیس راه و راهور اکیپ‌های ترافیکی در نقاط حادثه خیز شهرستان مستقر خواهند شد.

غیرتی با بیان این‌که برگزاری بازارچه، نمایشگاه صنایع‌دستی و سوغات محلی در روستای فندخت از دیگر برنامه‌ها است، یادآورشد: یک نمایشگاه خرد در ابتدای ورودی شهرستان جهت بازدید مسافرین برپا است.

وی بیان‌کرد: شهرستان زیرکوه دارای ۳ اقامتگاه بومگردی است که دو مورد از این اقامتگاه ها در روستای افین و یک مورد هم در روستای همت آباد وجود دارد که آماده خدمت رسانی و اسکان  مسافرین نوروزی هستند.

وی با بیان این‌که بنرهای معرفی جاذبه‌های گردشگری شهرستان در سطح شهرستان جهت استفاده مسافرین نوروزی نصب گردیده است، گفت: برگزاری برنامه مراسم سال تحویل در جوار مزار شهدای شهرستان برگزار می‌شود.

فرماندار زیرکوه برقراری گشت‌های نظارتی به منظور نظارت بر ارائه خدمات و قیمت کالا را از دیگر اقدامات در راستای پذیرش مسافران نوروزی دانست و افزود: به‌منظور رفاه حال مسافرین نوروزی جاده گردشگری تجنود تیغ زنی شد.

غیرتی اظهارکرد: با همکاری اداره اوقاف و امور خیریه بقاع متبرکه شهرستان آماده پذیرایی از گردشگران و مسافرین را در ایام نوروز است و تعدادی از مساجد و حسینیه‌ها آمادگی لازم جهت اسکان اضطراری و مسافران نوروزی را دارند.

وی بیان‌کرد: ستاد اسکان در شهرستان زیرکوه تشکیل و مدارس آماده پذیرایی از مسافرین نوروزی هستند.

انتهای پیام/ ۵