به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خاورستان «خاورستان»، در تفسیر صفحه 177 قرآن کریم آمده است: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ» «به نام خداوند بخشندۀ مهربان (ای پیامبر!) از تو دربارۀ انفال (غنائم جنگی و اموال عمومی) می‌‏پرسند (که از آن کیست؟) بگو: انفال، از آنِ خدا و پیامبر است. پس، از خداوند پروا کنید و (روابط) میان خودتان را اصلاح کنید و اگر ایمان دارید، از خدا و رسولش اطاعت کنید»

نکته‌های سورۀ انفال - آیۀ ۱:
در قرآن حدود ۱۳۰ بار واژۀ سؤال و مشتقّات آن، از جمله ۱۵ بار عبارت «یَسْئَلُونَکَ» آمده است.

«الْأَنْفالِ» جمع «نفل»، به معنای زیاده و عطیّه است. چنان‌که به زیادتر از نمازهای واجب، نافله گفته می‌‏شود و عطای فرزند به حضرت ابراهیم «نافله» به حساب آمده است. «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَةً» (انبیاء، ۷۲) در روایات و کتب فقهی، منابع طبیعی و ثروت‌‌های عمومی، غنائم جنگی، اموال بی‌‏صاحب مثل زمینی که صاحبش آن را رها کرده و اموال مردگان بی‌وارث، جنگل‏‌ها، درّه‏‌ها، نیزارها، زمین‌های موات، معادن و... همه از انفال محسوب شده‌‏اند. (تفسیر نور الثقلین و بحار، ج ۹۳، ص ۲۰۵ و کافی، ج ۱، ص ۵۳۹)

چون قبل از اسلام، نحوۀ توزیع غنائم بر اساس تبعیضات بود، پس از جنگ بدر که اوّلین جنگ مسلمانان و همراه با غنائم بسیار بود، در اینکه غنائم را چه باید کرد و به چه کسانی می‌رسد و چه کسانی اولویّت دارند، نظرهای مختلفی وجود داشت. سرانجام با سؤال و درخواست مردم از پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله، آن حضرت شخصاً به تقسیم غنائم پرداخت و به طور عادلانه و یکسان میان مردم تقسیم کرد تا تبعیضات موهوم دورۀ جاهلی را از میان برداشته و از مستضعفان حمایت کند؛ هر چند برخی، از این برابری رنجیدند. (تفسیر نمونه و فروغ ابدیّت، ج ۱، ص ۴۲۳)

گرچه آیات این سوره دربارۀ جنگ بدر است و این آیه نیز بیشتر نظر به غنائم جنگی دارد، ولی اختصاص به آن ندارد. (تفاسیر المیزان و نمونه)

امام صادق علیه‌السّلام فرمود: سهم خداوند از انفال، زیر نظر رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله مصرف می‌‏شود. (تفسیر نمونه)

در روایات، پاداش اصلاح و آشتی میان مردم، از یک سال نماز و روزۀ مستحبّی هم بیشتر ذکر شده است. (تفسیر أطیب‌البیان) امام صادق علیه‌السّلام به شاگرد خود مفضّل فرمود: اگر میان دو نفر از طرفداران ما نزاعی پیش آمد، از مال من خرج کن و میان آنان آشتی بده. (کافی، ج ۲، ص ۲۰۹)

در اسلام، تقویت و تحکیم پیوندها و از میان بردن اسباب تفرقه و نفاق به قدری اهمیّت دارد که در بعضی مراحل نه تنها اصلاح ذات‌البین واجب است، بلکه از بیت‌المال نیز می‌‏توان برای آن استفاده کرد. (تفسیر نمونه)

پیام‌های سورۀ انفال- آیۀ ۱:
۱. سؤال مردم دربارۀ انفال و پاسخ پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله به آنان، نشان‏‌دهندۀ دخالت اسلام در شئون اقتصادی جامعه است. «یَسْئَلُونَکَ...»

۲. مرجع و محلّ بیان احکام و مسائل اقتصادی، رهبر الهی است. «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْأَنْفالِ قُلِ»

۳. هدف از جهاد در اسلام، پیروزی حق بر باطل است. غنائم، مسألۀ فرعی و اضافی است. («الْأَنْفالِ»، به معنای «زیاده» است.)

۴. مالکیّت اموال عمومی از خداست؛ پس باید در دست مقدّس‌‏ترین و محبوب‌ترین مردم قرار گیرد. «قُلِ الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ»

۵. حکومت اسلامی پشتوانۀ اقتصادی می‌خواهد و انفال، پشتوانۀ نظام اسلامی است. «الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ»

۶. اسلام برای منابع طبیعی و ثروت‌‌های عمومی نیز قانون دارد. «الْأَنْفالُ لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ»

۷. تمام مصارف رسول‌اللّه، در شعاع اهداف الهی است. «لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ»

۸. حفظ اموال عمومی، پاکی و پروا لازم دارد. «فَاتَّقُوا اللَّهَ» (زیرا بیت‌المال و اموال عمومی، می‌تواند بستری برای سوء‌استفاده باشد.)

۹. کسی که قصد اصلاح در جامعه دارد، باید خودش اهل تقوا باشد. «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا»

۱۰. حفظ وحدت و اصلاح میان مردم، بر همگان لازم است. «أَصْلِحُوا ذاتَ بَیْنِکُمْ»

۱۱. مؤمن باید در میدان‌‏های اخلاق، جامعه و سیاست، به دستورات الهی عمل کند تا مشروعیّت داشته و به موفّقیّت برسد. «فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا ذاتَ بَیْنِکُمْ وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ»

۱۲. ایمان تنها در قلب نیست؛ جلوۀ خارجی و اطاعت عملی هم می‌‏خواهد. «أَطِیعُوا» «إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»

۱۳. ممکن است کسانی در آزمایش جانفشانی و حضور در جبهه قبول شوند؛ ولی در آزمایش مالی و تقسیم غنائم و انفال مردود گردند. «إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ»

۱۴. جبهه رفتن به تنهایی نشانۀ ایمان کامل نیست؛ طمع نداشتن به غنائم، حفظ اخوّت و تسلیم در برابر رهبری هم لازم است. (کلّ آیه)

انتهای پیام/