به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، خراسان جنوبی با وسعتی حدود ۱۵۱ هزار کیلومتر مربع، سومین استان پهناور کشور به شمار می‌رود و به‌دلیل قرار گرفتن در اقلیم خشک و کم‌باران، همواره با بحران منابع آبی روبه‌رو بوده است.

خشکسالی در این استان از سال آبی ۱۳۷۸-۱۳۷۹ آغاز شده و پس از گذشت بیش از دو دهه، همچنان ادامه دارد. با وجود بارش‌های اخیر، آثار این خشکسالی مزمن همچنان بر منابع سطحی و زیرزمینی استان سنگینی می‌کند.

یکی از کشاورزان باسابقه منطقه در گفتگو خبرنگار خاورستان با اشاره به تأثیرات خشکسالی‌های پیاپی اظهار کرد: در سال‌های اخیر، کاهش چشمگیر بارندگی‌ها و خشک شدن منابع آبی، کشاورزی در منطقه را با مشکلات جدی مواجه کرده است. متأسفانه بسیاری از قنات‌ها و چاه‌های سنتی ما یا کاملاً خشک شده‌اند یا میزان آب‌دهی آن‌ها به حدی کاهش یافته که پاسخگوی نیازهای اولیه کشاورزی هم نیست.

وی افزود: در چنین شرایطی، توجه به سازه‌های ذخیره‌سازی آب از جمله سدها و بندهای خاکی اهمیت بسیار بالایی دارد. این سازه‌ها می‌توانند نقش مهمی در ذخیره آب‌های سطحی و تقویت سفره‌های زیرزمینی ایفا کنند.

این کشاورز با تأکید بر لزوم حمایت بیشتر از کشاورزان تصریح کرد: اگر دولت و مسئولان محلی در اجرای طرح‌های آبخیزداری و ایجاد بندهای خاکی جدی‌تر عمل کنند، می‌توان بخشی از خسارات ناشی از خشکسالی را جبران کرد. امیدواریم با برنامه‌ریزی اصولی و استفاده صحیح از منابع طبیعی، بتوانیم به کشاورزی منطقه جان دوباره‌ای ببخشیم.

بارش‌ها امیدوارکننده اما ناکافی

بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی، از ابتدای سال آبی جاری تا دوم اسفند، میانگین بارش ثبت‌شده در ایستگاه‌های بارانسنجی مراکز شهرستان‌ها ۴۵/۴ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۷ درصد افزایش دارد. با این حال، در مقایسه با میانگین بلندمدت (۲۰ ساله)، کاهش ۲۵ درصدی بارندگی ثبت شده است.

جواد نخعی، مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی، در این‌باره گفت: افزایش بارش نسبت به سال گذشته ممکن است امیدواری کاذب ایجاد کند، در حالی که آمار بلندمدت نشان می‌دهد خشکسالی همچنان پابرجاست و تأثیر آن بر منابع آبی به‌شدت محسوس است.

سدهای خراسان جنوبی، تشنه و نیمه‌جان

استان خراسان جنوبی دارای هشت سد مخزنی با ظرفیت کل ۷۵/۷ میلیون متر مکعب است اما طبق اعلام عباس سارانی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان، در حال حاضر تنها ۱۵/۴ میلیون متر مکعب آب در پشت سدها ذخیره شده است، به‌عبارتی بیش از ۸۰ درصد ظرفیت سدها خالی است.

سارانی با اشاره به وضعیت نامطلوب آبگیری سدها اظهار داشت: اگرچه وضعیت نسبت به سال گذشته اندکی بهتر شده، اما نسبت به میانگین چند سال اخیر هنوز شرایط بحرانی است. وی گفت: تنها سد نهرین طبس که بخشی از آب شرب این شهر را تأمین می‌کند، نسبت به سال گذشته دو برابر آبگیری شده، اما همچنان نیازمند بارش‌های مناسب بهاری برای بهبود شرایط هستیم.

وی با بیان اینکه بیشتر سدهای استان تنها از سیلاب‌های فصلی تغذیه می‌شوند، افزود: به‌دلیل کاهش بارندگی و نبود روان‌آب، ذخیره‌سازی مطلوب در سدها امکان‌پذیر نبوده است. همچنین، به‌دلیل اقلیم گرم و خشک و تبخیر بالا، بخشی از ذخایر آبی نیز از بین می‌رود؛ به‌طور مثال، در سد نهرین طبس تا ۵۰ درصد آب ذخیره‌شده تبخیر می‌شود.

در خراسان جنوبی ۱۳ هزار و ۶۸۳ منبع آبی اعم از چاه، قنات و چشمه وجود دارد که سالانه حدود ۹۱۱ میلیون متر مکعب آب از آنها برداشت می‌شود. میزان وابستگی استان به منابع زیرزمینی ۸۸/۷ درصد و به آب‌های سطحی ۱۱/۳ درصد است؛ این در حالی است که میانگین کشوری به‌ترتیب ۵۵ درصد و ۴۵ درصد اعلام شده است.

سارانی با اشاره به وضعیت بحرانی منابع زیرزمینی گفت: خشکسالی‌های پیاپی و برداشت‌های بی‌رویه، موجب کسری تجمعی چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعبی سفره‌های آب زیرزمینی در استان شده است.

 وی افزود: طبق استاندارد جهانی باید فقط ۴۰ درصد آب ورودی به سفره‌ها برداشت شود، اما در استان حتی بیش از ظرفیت قابل برنامه‌ریزی یعنی ۱۲۰ میلیون متر مکعب بیشتر از حد مجاز در سال گذشته برداشت شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی با تأکید بر لزوم صرفه‌جویی گفت: با توجه به شرایط ناپایدار تأمین آب، همراهی شهروندان در مدیریت مصرف اهمیت ویژه‌ای دارد، به‌ویژه با نزدیک شدن به فصل گرم سال و احتمال تشدید تنش‌های آبی می تواند در کمبود آب کمک کند.

انتهای خبر/