به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، مهدی کاظمی‌فرد در یادداشتی نوشت؛ ۲۶ سال از آن روز درخشان ششم شهریور ۱۳۷۸ گذشته است؛ روزی که خراسان جنوبی میهمان عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی بود و رهبر معظم انقلاب اسلامی، پای در خاک تشنه اما دل‌های زلال مردمان نهبندان نهادند. آن سفر پربرکت، چیزی بیش از یک رویداد سیاسی بود. پیام روشن رهبری در آن دیدار، آغازگر مسیری شد که نام آن را «محرومیت‌زدایی» گذاشتند؛ مسیری که باید تا امروز چهره جنوب خراسان را دیگرگون می‌کرد.

در پی همان سفر، سندی به نام «سند توسعه نهبندان» در سال ۱۳۸۱ توسط دولت وقت تصویب شد. سندی که قرار بود ظرف ۱۰ سال، تحولی همه‌جانبه در شهرستان نهبندان ایجاد کند؛ از بهداشت و آموزش تا راه و کشاورزی. برای این هدف، مبلغ ۶۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شد؛ رقمی قابل توجه در آن زمان. اما مشکل از آن‌جا آغاز شد که نیمی از این اعتبار هم به‌درستی تخصیص نیافت، و اجرای سند به یک مسیر نیمه‌کاره تبدیل شد؛ نیمه‌راهی که نه فقط امید مردم، بلکه فلسفه یک تصمیم ملی را نیز زخمی کرد.

فرصت دوباره در دولت سیزدهم

سال‌ها گذشت. طرح‌ها آمدند و رفتند، اما واقعیت میدانی نهبندان و سربیشه تغییر جدی نکرد. این وضعیت تا زمان دولت سیزدهم ادامه داشت. در این دولت، با ورود شهید آیت‌الله رئیسی به موضوع، فصل تازه‌ای آغاز شد.

رئیس‌جمهور شهید ، با شناخت میدانی و آشنایی نزدیک با مشکلات منطقه، دستور بازنگری سند توسعه نهبندان را صادر کرد. ثمره این اقدام، تولد «طرح توسعه نهبندان » بود؛ طرحی مکمل و ارتقا یافته که نهبندان و سربیشه را در کنار هم، هدف توسعه قرار داد.

در قالب این طرح، اعتبار ۵ هزار میلیارد تومان برای نهبندان و ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای سربیشه تصویب شد. این رقم از طریق تلفیقی از منابع سازمان برنامه و بودجه، وزارت‌خانه‌ها و استان قرار بود تأمین شود. تا همین‌جا، امیدی بزرگ در دل مردم منطقه زنده شد. اما مشکل در جایی دیگر بود.

 تأخیر، کندی و بی‌عملی

با تغییر دولت و برخی تنش‌های اجرایی، روند تخصیص و اجرای طرح دچار کندی شد. مصطفی نخعی، نماینده پرتلاش نهبندان و سربیشه، بارها هشدار داد که این سند، یک سند رسمی ملی است و نمی‌توان آن را به دست فراموشی سپرد.

 وی ضمن استفاده از ابزارهای نظارتی مجلس، از برخی وزارت‌خانه‌ها بابت کم‌کاری در اجرای مفاد سند، سؤال کرده و بر ضرورت پیگیری جدی آن تأکید دارد.

در لایه‌هایی از اجرا، اقداماتی هم صورت گرفته است؛ از جمله در قانون بودجه ۱۴۰۴، ۱۰۰ میلیارد تومان برای توسعه بیمارستان نهبندان به استناد این سند تخصیص یافته است.

به‌گفته نخعی، اگر این پروژه قرار بود طبق روال عادی پیش رود، شاید رقمی بیش از ۴۰ میلیارد تومان به آن اختصاص نمی‌یافت. این نمونه‌ای از اثرگذاری سند توسعه در جذب اعتبارات ملی است، اما هنوز کافی نیست.

 بخشی اجرا شده، بخش بزرگی بلاتکلیف

در حوزه‌هایی مانند کشاورزی، بنیاد مسکن و اجرای طرح‌های هادی، برخی مفاد سند در حال اجراست، اما مطابق گزارش‌های رسمی، بخش بزرگی از سند هنوز عملیاتی نشده است. در حالی‌که بر اساس برنامه، افق اجرایی این سند از سال ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۸ تعریف شده، شواهد نشان می‌دهد که اگر دستگاه‌های اجرایی با همین سرعت حرکت کنند، تحقق این اهداف به تأخیر خواهد افتاد.

نماینده مردم منطقه صراحتاً اعلام کرده که این سند یک سند زنده، لازم‌الاجرا و دارای اعتبار رسمی است، مگر آنکه با اعلام رسمی، از درجه اعتبار ساقط شود. در غیر این صورت، تمام دستگاه‌ها موظف به اجرای آن هستند. پرسش اساسی این‌جاست که چرا با وجود این الزام قانونی و اخلاقی، برخی دستگاه‌ها هنوز در برابر اجرای کامل سند مقاومت یا تعلل دارند؟

 خستگی مردم از تکرار وعده‌ها

نکته مهم‌تر این است که مردم نهبندان و سربیشه، در این سال‌ها بارها و بارها وعده شنیده‌اند؛ از دولت‌ها، نمایندگان، مسئولان و نهادهای مختلف. اما بسیاری از این وعده‌ها یا عملیاتی نشده یا در مرحله اجرا فرسایشی شده‌اند. مردم دیگر وعده نمی‌خواهند؛ مردم اقدام می‌خواهند.

انتظار دارند وقتی رهبر معظم انقلاب، با این صراحت و جدیت، بر توسعه و رفع محرومیت منطقه تأکید کرده‌اند، بدنه اجرایی کشور نیز در عمل نشان دهد که پای این تصمیم ایستاده است. اجرای این سند، فقط یک تعهد اداری نیست؛ تجلی اطاعت از فرامین رهبری و آزمون صداقت نظام در برابر مردمی است که سال‌هاست در خط مقدم وفاداری ایستاده‌اند.

امروز که سند توسعه نهبندان در مسیر بازنگری و اجرا قرار دارد، مسئولان باید بدانند که فرصت آزمون و خطا دیگر به پایان رسیده است. دولت سیزدهم مسیر درستی را آغاز کرد، اما استمرار آن نیاز به ثبات مدیریتی، هماهنگی بین‌دستگاهی و نظارت جدی دارد.

پای این سند، اعتبار نظام ایستاده؛ پس اجرای آن فقط وظیفه دولت نیست، بلکه مسئولیتی ملی است. اگر عدالت در عمل معنا دارد، اگر مناطق مرزی را پشتوانه امنیت می‌دانیم، اگر شعار توسعه متوازن را تکرار می‌کنیم، باید در عمل از «نهبندان» آغاز کنیم؛ از همین جایی که سال‌هاست روی نقشه وعده‌ها، نقطه‌گذاری شده، اما همچنان منتظر است.