- گروه : فرهنگی
- شماره : 5357
تسنیم وحی؛
تفسیر صفحه ۴۰6 قرآن کریم
تسبیح و حمد در همه حال براى خدا است
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم آمده است:
«وَ أَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ فَأُولئِکَ فِی الْعَذابِ مُحْضَرُونَ * فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ * وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ» «و امّا کسانی که کفر ورزیدند و آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند، پس احضارشدگان در عذابند * پس خدا را تنزیه کنید به هنگامی که وارد شب می شوید و هنگامی که به صبح درمی آیید * و حمد و ستایش در آسمان ها و زمین و هنگام شب و هنگامی که ظهر می کنید، مخصوص اوست»
نکته‌های سورۀ روم - آیات ۱۶ - ۱۸:
بعضی معتقدند این آیات به اوقات نمازهای پنجگانه در صبح و ظهر و شام اشاره دارد.
ممکن است جملۀ «فَسُبْحانَ اللَّهِ» و جملۀ «لَهُ الْحَمْدُ»، فرمان به تسبیح و حمد باشد که در قالب خبر آمده است.
پیام‌های سورۀ روم - آیات ۱۶ - ۱۸:
۱. با بیان سرنوشت خوبان و بدان، دیگران را به خوبی ها تشویق و از بدی ها پرهیز دهیم. «فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا ... وَ أَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا ...»
۲. تکذیب آیات و قیامت، از کفر و عناد انسان سرچشمه می گیرد. «الَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ»
۳. سرنوشت انسان، در گرو عملکرد خود اوست. «کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا ... فَأُولئِکَ فِی الْعَذابِ»
۴. در اوقات پنجگانۀ نماز، ذات مقدّس الهی نیز سبحان اللّه گفته است. «فَسُبْحانَ اللَّهِ ...»
۵. بعضی زمان ها، برای ذکر خداوند مناسب تر است. «حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ»
۶. تنزیه خداوند و پاک دانستن او از عیب ها، بر ستایش او تقدّم دارد. «فَسُبْحانَ اللَّهِ- لَهُ الْحَمْدُ»
۷. تسبیح و حمد، در همۀ مکان ها (آسمانها و زمین) و همۀ زمان ها یک ارزش است. «تُمْسُونَ- تُصْبِحُونَ- السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۱۹ - تفسیر نور:
«یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ کَذلِکَ تُخْرَجُونَ» «زنده را از مرده بیرون می آورد، و مرده را (نیز) از زنده بیرون می کشد، و زمین را بعد از مرگش زنده می کند، و شما نیز (روز قیامت) این گونه بیرون آورده می شوید»
نکته‌های سورۀ روم - آیۀ ۱۹:
برای خارج شدن مرده از زنده و زنده از مرده، مصادیق و نمونه های زیادی در تفاسیر بیان شده است، از جمله: ایجاد انسان از نطفه و ایجاد نطفه از انسان. فرزند مؤمن از والدین کافر و بالعکس، که همۀ اینها نشانۀ قدرت مطلقۀ خداوند در جهان و توانایی او در برپایی قیامت و حشر موجودات است.
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۱۹:
۱. در معاد شک نکنید، زیرا کار خداوند میراندن و برانگیختن است. (با ارائۀ نمونه ها، ابهامات و تردیدها را از بین ببرید.) «یُحْیِ الْأَرْضَ ... کَذلِکَ تُخْرَجُونَ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۲۰ - تفسیر نور:
«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ» «و از نشانه های الهی آن است که شما را از خاکی (پست) آفرید، پس (به صورت) بشری به هر سوی پراکنده شدید»
نکته‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۰:
در قرآن، یازده مورد تعبیر «وَ مِنْ آیاتِهِ» به کار رفته که هفت موردش در این سوره است.
در آیۀ قبل، خروج مرده از زنده و بالعکس به طور کلّی و سربسته مطرح شد و این آیه نمونۀ آن مطلب کلّی است.
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۰:
۱. بهترین راه خداشناسی، تفکّر در آفرینش است. «وَ مِنْ آیاتِهِ ...»
۲. نشانه های الهی قابل شمارش نیست، آنچه گفته می شود اندکی از بسیار است. «مِنْ آیاتِهِ»
۳. در میان آفریده ها، انسان بارزترین آنهاست. (آیاتی که دربارۀ نشانه های قدرت الهی است، از انسان شروع می شود.) «مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ»
۴. خودشناسی، مقدّمۀ خداشناسی است. «مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ»
۵. منشأ وجودی همۀ انسان ها خاک است. (تفاخرهای بی ارزش را کنار بگذاریم.) «مِنْ تُرابٍ»
۶. در خاک، حسّ و حرکت نیست، ولی در انسان هست و این، نشانۀ قدرت و عظمت پروردگار است. «خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ... تَنْتَشِرُونَ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۲۱ - تفسیر نور:
«وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ» «و از نشانه های او آن است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میان شما و همسرانتان علاقۀ شدید و رحمت قرار داد؛ بی شک در این (نعمت الهی،) برای گروهی که می اندیشند نشانه های قطعی است»
نکته‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۱:
یاد خداوند مایۀ آرامش دل و روح است، «بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد،۲۸) و همسر مایۀ آرامش جسم و روان. «أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها» (روم،۲۱)
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۱:
۱. آفرینش، هدفدار است. «خَلَقَ لَکُمْ»
۲. زن و مرد از یک جنس هستند. (بر خلاف پاره ای عقاید خرافی و تحقیرآمیز که زن را موجودی پست تر یا از جنس دیگر می پندارند.) «مِنْ أَنْفُسِکُمْ»
۳. همسر باید عامل آرامش باشد نه مایۀ تشنّج و اضطراب. «لِتَسْکُنُوا إِلَیْها»
۴. هدف از ازدواج، تنها ارضای غریزۀ جنسی نیست، بلکه رسیدن به یک آرامش جسمی و روانی است. «لِتَسْکُنُوا إِلَیْها»
۵. نقش همسر، آرام بخشی است. «لِتَسْکُنُوا إِلَیْها»
۶. محبّت، هدیه ای الهی است که با مال و مقام و زیبایی به دست نمی آید. «جَعَلَ» (مودّت و رحمت، هدیۀ خدا به عروس و داماد است.)
۷. هر کس با هر عملی که آرامش و مودّت و رحمت خانواده را خدشه دار کند، از مدار الهی خارج و در خطّ شیطان است. «جَعَلَ بَیْنَکُمْ ...»
۸. رابطۀ زن و مرد، باید بر اساس مودّت و رحمت باشد. «مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً» (مودّت و رحمت، عامل بقا و تداوم آرامش در زندگی مشترک است.)
۹. مودّت و رحمت، هر دو با هم کارساز است. (مودّت بدون رحمت و خدمت، به سردی کشیده می شود و رحمت بدون مودّت نیز دوام ندارد.) «مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً»
۱۰. تنها اهل فکر می توانند به نقش سازندۀ ازدواج پی ببرند. «لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۲۲ - تفسیر نور:
«وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِینَ» «و از نشانه های الهی، آفرینش آسمان ها و زمین، و تفاوت زبان ها و رنگ های شماست؛ همانا در این امر برای دانشمندان نشانه هایی قطعی است»
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۲:
۱. آفرینش آسمان ها و زمین، از نشانه های قدرت بی پایان الهی است. «وَ مِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
۲. تفاوت نژادها و زبان ها، راهی برای خداشناسی است. «وَ مِنْ آیاتِهِ ... اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ»
۳. هر زبانی برای خود ارزش و اصالت دارد و تغییر آن نه کمال است و نه لازم. (هیچ کس حقّ ندارد نژادها و زبان های دیگر را تحقیر نماید.) «وَ مِنْ آیاتِهِ ... اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَ أَلْوانِکُمْ»
۴. یکسان بودن شکل و رنگ همۀ انسان ها با ابتکار و نوآوری و بدیع بودن خداوند سازگار نیست. «وَ مِنْ آیاتِهِ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ...»
۵. انسان عالم و فهمیده، از اختلاف رنگ ها و زبان ها به معرفت الهی می رسد ولی جاهل، رنگ و زبان را وسیلۀ تحقیر و تفاخر قرار می دهد. «لِلْعالِمِینَ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۲۳ - تفسیر نور:
«وَ مِنْ آیاتِهِ مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ» «و از نشانه های الهی، خوابیدن شما در شب و روز، و تلاش شما در کسب فضل پروردگار است؛ همانا در این امر برای گروهی که (حقایق را) می شنوند نشانه هایی قطعی است»
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۳:
۱. نعمت‌های الهی را ساده ننگیریم؛ خواب نیز یک نعمت بزرگ است. «وَ مِنْ آیاتِهِ مَنامُکُمْ»
۲. خواب، مقدّمۀ تلاش است. «مَنامُکُمْ ... وَ ابْتِغاؤُکُمْ»
۳. کار و تلاش برای کسب معاش، امری پسندیده و نشانهای الهی است. «وَ مِنْ آیاتِهِ ... ابْتِغاؤُکُمْ»
۴. اصل خواب برای شب است و خواب در روز، برای استراحت جزیی است. «مَنامُکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ»
۵. فضل الهی گسترده است ولی تلاش ما برای کسب آن لازم است. «ابْتِغاؤُکُمْ»
۶. نعمت هایی که دریافت می کنیم، به خاطر استحقاق نیست، بلکه لطف و فضل الهی است. «مِنْ فَضْلِهِ»
تفسیر صفحۀ ۴۰۶ قرآن کریم - سورۀ روم - آیۀ ۲۴ - تفسیر نور:
«وَ مِنْ آیاتِهِ یُرِیکُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ ماءً فَیُحْیِی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ» «و از نشانه های الهی آن است که برق (آسمان) را که مایۀ بیم و امید است به شما نشان می دهد و از آسمان، آبی می فرستد که زمین را بعد از مردنش زنده می کند، همانا در این امر برای گروهی که می اندیشند نشانه هایی قطعی است»
نکته‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۴:
در این آیه و آیات قبل، چهار تعبیر به چشم می خورد: «یَتَفَکَّرُونَ»، «لِلْعالِمِینَ»، «یَسْمَعُونَ» و «یَعْقِلُونَ».
برای عملی شدن این چهار تعبیر، چهار مرحلۀ طبیعی بیان شده است:
۱. انسان در آغاز، فکر می کند. «یَتَفَکَّرُونَ»
۲. سپس می فهمد و عالم می شود. «لِلْعالِمِینَ»
۳. کسیکه آگاه شد، حرف ها را با دقّت گوش می دهد و نکته سنجی می کند. «یَسْمَعُونَ»
۴. در اثر شنیدن عمیق، به تعّقل و اندیشیدن می رسد. «یَعْقِلُونَ»
پیام‌های سورۀ روم - آیۀ ۲۴:
۱. بیم و امید، در کنار هم سازنده است. «خَوْفاً وَ طَمَعاً»
۲. برقِ آسمان، بارش و سبز شدن زمین تصادفی نیست، بلکه بر اساس یک برنامۀ دقیق و حساب شده است. «الْبَرْقَ ... یُنَزِّلُ ... فَیُحْیِی»
۳. نظام آفرینش، بر اساس اسباب و علل پایه ریزی شده است. «فَیُحْیِی بِهِ»
۴. پائیز و بهار، ریزش و رویش گیاهان، از نشانه های قدرت خداوند در آفرینش است. «فَیُحْیِی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها»
۵. خداشناسی باید بر اساس علم و فکر و تعقّل باشد. «لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ»
منبع: محسن قرائتی، تفسیر نور، ج۷، صفحات ۱۸۶ - ۱۹۲.
