به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در تفسیر صفحه ۱۵۲ قرآن کریم آمده است: «قالَ ما مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ» گفت: وقتی که من (به سجده) فرمان دادم، چه چیز تورا از سجده کردن باز داشت؟ (شیطان) گفت: من از او بهترم، مرا از آتش و او را از گِل آفریدی.»

نکات سورۀ اعراف - آیۀ ۱۲:

دلیل سجده فرشتگان بر آدم، فرمان خداوند و لیاقت ذاتی انسان بود نه جنسیّت و وجودی او.

شیطان در مقام توجیه نافرمانی خود، با مغلطه و قیاسی نابه‌جا ادّعا کرد: من از آدم برترم، زیرا من از آتشم و آدم از خاک، گرچه هر کدام منشأ اثری خاص می‌باشند، امّا در حقیقت او با این ادّعای غلط، به جای اطاعت از فرمان خداوند حکیم و توجّه خداوندی به جای آدمی. الْأَرْضِ خَلِیفَةً» (بقره، ۳۰) و نادیده گرفتن روح الهی در انسان، «نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» (حجر، ۲۹) در مقابل فرمان خداوند گردنکشی کرد. بسیار زیاد است، احکام و دستورات دینی را بدون توجّه حکمت و فلسفۀ آن، به ظاهر با عقل خود می‌سنجیم و چون ما را برای آن نمی‌یابیم، نمی‌پذیرم و بدانیم بی‌اعتنا می‌شویم. یا در برخی موارد از مقایسۀ موضوعاتِ متشابه با هم، حکم یکسانی برای همۀ آنها صادر می‌کنیم. همیشه قیاس در استنباط احکام جایز نیست و امام صادق علیه‌السّلام همیشه از قیاس‌های ابوحنیفه انتقاد می‌کرد. (نمونه تفسیر)

پیام‌های سوره‌عراف- آیه ۱۲:

۱. قبل از صدور حکم، محاکمه و بازپرسی لازم است. «قالَ ما مَنَعَکَ»

۲. شیطان، پایه گذار نافرمانی و گناه است. «ما مَنَعَکَ» «إِذْ أَمَرْتُکَ» چون اوّلین نافرمانی توسّط او صورت گرفت.

۳. عِقاب بدون بیان قبیح است. تا حکمی و مطلبی بیان نشده، بازخواست و مجازات نمی‌توانم کرد. «قالَ ما مَنَعَکَ» «إِذْ أَمَرْتُکَ»

۴. شیطان در برابر خدا؛ نه در برابر حضرت آدم. «إِذْ أَمَرْتُکَ» چنان که در آیه دیگر می‌خوانیم: «فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ» (کهف، ۵۰)

. شیطان نیز مانند انسان دارای تکلیف و اختیار است. «ما مَنَعَکَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قالَ...»

۶. میزان، اطاعت امر خداست. سنّ و نژاد و سابقه و... هیچ کدام از معیارها نیست. «إِذْ أَمَرْتُکَ قالَ أَنَا خَیْرٌ...»

۷. در قضاوت، به مجرمان نیز فرصت اظهار نظر بدهیم. «قالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ»

۸. نادیده گرفتن بعد ملکوتی انسان و تنها چشم دوختن به جسم او که مرام و مسلک مادّیین می‌باشد، شیطان صفتی است. «قالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ»

۹. خودبرتربینی می‌تواند مخلوق را به جبهه‌گیری در مقابل خالق وادار کند. «أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ»

۱۰. قبول خالقیّت خدا به تنهایی کافی نیست. اطاعت و تسلیم هم لازم است.«خَلَقْتَنِی» «خَلَقْتَهُ» شیطان، خالقیّت خدا را پذیرفته بود. ولی از او اطاعت نکرد.

۱۱. نژادگرایی، از ارزشهای شیطانی است. «خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ»

۱۲. شیطان در برابر فرمان روشن و صریح خداوند، به سلیقۀ شخصی خود عمل کرد و به اصطلاح، اجتهاد در برابر نص نمود. «إِذْ أَمَرْتُکَ قالَ» «خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ...»

۱۳. شیطان، از قیاس استفاده کرد که اصول علمی ندارد؛ بلکه بر گمان است. «خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ».