به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، درتفسیر صفحۀ ۱۷۴ قرآن کریم آمده است: «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثِیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ» «و همانا بسیاری از جنّ و انس را برای دوزخ آفریدیم، (که سرانجامشان به آنجا می‌کشد، چرا که) آنان دل‌هایی دارند که با آن حق را درک نمی‌کنند و چشمانی دارند که با آن نمی‌بینند و گوشهایی دارند که با آن نمی‏‌شنوند، آنان همچون چهارپایان، بلکه گمراه‌‏ترند، آنان همان غافلانند.»

نکته‌های سورۀ اعراف- آیۀ ۱۷۹:
«ذَرَأْنا» از «ذرء»، در اصل به معنای پراکنده ساختن و انتشار است و در اینجا به معنای خلق، آفرینش و اظهار نمودن است.

سؤال: قرآن، در این آیه، آفرینش بسیاری از جنّ و انس را برای دوزخ می‌‏داند و در آیه‌‏ای دیگر خلقت جنّ و انس را برای عبادت می‌‏شمارد؛ «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» (ذاریات، ۵۶) ، کدام یک صحیح است؟
پاسخ: هدف اصلی آفرینش، خداپرستی و عبودیّت است؛ ولی نتیجۀ کار بسیاری از انسان‌‏ها در اثر عصیان، طغیان و پایداری در کفر و لجاجت، دوزخ است، گویا که در اصل برای جهنّم خلق شده‌اند.

حرف «لام» در «لِجَهَنَّمَ»، برای بیان عاقبت است؛ نه هدف. مانند نجّار که هدف اصلی‌‏اش در فراهم نمودن چوب، ساختن در و پنجره‌‏های زیبا از آن چوب‌ها می‌‏باشد، ولی کار به سوزاندن چوب‌‏های بی‌‏فایده در بخاری می‌‏انجامد که آن هدف تبعی است.

این مطلب، شبیه این جملۀ حضرت علی علیه‌السّلام است که می‌‏فرماید: خداوند فرشته‌‏ای دارد که هر روز با صدای بلند می‌‏گوید: «لدوا للموت و اجمعوا للفناء و ابنوا للخراب» (نهج البلاغه، قصار ۱۳۲) بزایید برای مرگ و بسازید برای خرابی، یعنی پایان تولّد، مرگ، پایان ثروت‏‌اندوزی، فنا و پایان ساختمان، خرابی است.

آری، انسان‌‏هایی که هویّت انسانی خود را از دست داده‌اند، جایگاهی جز آتش برای آنان نمی‌‏باشد، «أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا» (فرقان، ۴۴) چنان که خود آنان نیز اعتراف می‌‏کنند که اگر دستورات الهی را شنیده بودند و تعقّل می‌‏کردند، دیگر در جهنّم جای نداشتند. «قالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما کُنَّا فِی أَصْحابِ السَّعِیرِ» (مُلک، ۱۰) انسان در داشتن چشم، گوش و زبان، شبیه حیوان است، ولی کیفیّت و هدف بهره‌‏برداری انسان از نعمت‏‌ها باید بهتر و بیشتر باشد؛ وگرنه همچون حیوان بلکه پست‌تر از آن است.

انسان باید علاوه بر ظاهر، ملکوت را ببیند و علاوه بر سر و صداهای ظاهری، زمزمه‌‏های باطنی و معنوی را بشنود.

آدمی‏ زاده طرفه معجونی است........ از فرشته سرشته، و زحیوان‏

گر رود سوی این، شود به از این........ ور رود سوی آن، شود پس از آن‏

از امام صادق علیه‌السّلام پرسیدند: چرا خداوند تمام بندگانش را مطیع و موحّد نیافرید؟ حضرت فرمودند: اگر چنین می‌‏شد، دیگر ثواب و عقاب معنا نداشت؛ زیرا آنان مجبور بودند و اختیاری نداشتند. امّا خداوند انسان را مختار آفرید و علاوه بر عقل و فطرت، با تعالیم پیامبران و کتب آسمانی مسیر هدایت او را روشن نمود و او را به طاعت فرمان داد و از نافرمانی نهی کرد؛ تا فرمانبرداران از عاصیان مشخّص شوند. گرچه تمام اسباب طاعت و عصیان را خداوند آفریده، امّا به چیزی امر یا نهی نکرده مگر آنکه انسان می‌‌تواند ضد آن را نیز انجام دهد و مجبور نباشد. (تفسیر اثنی ‏عشری، بحار، ج ۳، ص ۶) آری، تکلیف‌‏پذیری تنها ارزش و وجه امتیاز انسان از دیگر موجودات است.

پیام‌های سورۀ اعراف- آیۀ ۱۷۹:
۱. فرجام بسیاری از انسان‌‌ها و جنّیان، دوزخ است. «ذَرَأْنا...»

۲. جن هم مثل انسان، تکلیف و اختیار، کیفر و پاداش دارد. «مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ»

۳. ملاک انسانیّت، فهم پذیرش معارف و تکالیف دینی است؛ وگرنه انسان مانند حیوانات است. «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ»

۴. کسی که با وجود توانایی از نعمت‌‏های الهی بهرۀ صحیح نبرد، بدتر از موجودی است که اساساً فاقد آنهاست. «بَلْ هُمْ أَضَلُّ»

۵. انسان‌‏های غافل و بی‌‏بصیرت، (در بی‌‌تفاوتی، شکم‌‏پرستی، شهوت‌‏پرستی، استثمار شدن و محرومیّت از لذّت معرفت) مانند چهارپایان می‌‏باشند. «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ»

۶. غافلان، از حیوانات هم بدترند. «بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ»

۷. انسان‌‏های بی‌‏بصیرت، از هدف، خدا، خود، امکانات، آخرت، ذریّه، آیات الهی، قانون خدا، الطاف گذشته و گناهان خویش غافلند. «أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ»

۸. دوزخی شدن بسیاری از انسان‌‏ها، به خاطر بهره ‏نبردن از نعمت‌‏های الهی در مسیر هدایت و کمال است؛ زیرا با داشتن چشم، گوش و دل، خود را به غفلت زده‏‌اند. «أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ»

انتهای پیام/