به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، تفسیر صفحۀ ۷۹ قرآن کریم سورۀ نسا آمده است:  «وَ لَکُمْ نِصْفُ ما تَرَکَ أَزْواجُکُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُنَّ وَلَدٌ فَإِنْ کانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَکُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْنَ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصِینَ بِها أَوْ دَیْنٍ وَ لَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَکْتُمْ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ وَلَدٌ فَإِنْ کانَ لَکُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَکْتُمْ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ تُوصُونَ بِها أَوْ دَیْنٍ وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَةً أَوِ امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی الثُّلُثِ مِنْ بَعْدِ وَصِیَّةٍ یُوصی‏ بِها أَوْ دَیْنٍ غَیْرَ مُضَارٍّ وَصِیَّةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٌ »   «و برای شما (مردان) نصف ارثی است که همسران‌تان به‌جا گذاشته‏ اند، اگر آنان فرزندی نداشته باشند، (هر چند از شوهر دیگر)، ولی اگر برای آنان فرزندی باشد، سهم شما یک‌چهارم از میراث است، البتّه پس از عمل به وصیّتی که کرده‌‏اند یا ادای دَینی که دارند و (امّا اگر شوهر از دنیا رفت) سهم زنان یک‌چهارم از چیزی است که به‌جا گذاشته‏‌اید؛ البتّه اگر فرزندی نداشته باشید، ولی اگر فرزندی داشته باشید (اگر چه از همسر دیگر) سهم همسران یک هشتم از چیزی است که بر جای نهاده‌‏اید. (این تقسیم) پس از عمل به وصیّت یا پرداخت دینی است که دارید و اگر مرد یا زنی که از او ارث می‌‏برند کلاله باشد (یعنی والدین و فرزندی نداشته باشد) و برای او برادر و خواهر باشد، برای هر یک از آنان یک‌ششم است و اگر آنان (خواهر و برادر) بیش از یکی باشند، همۀ آنان در یک سوّم، به تساوی شریک‌اند، (البتّه) پس از انجام وصیّتِ میّت یا ادای دینِ او، بی‌‏آنکه وصیّت، ضرر به وارث داشته باشد. این، سفارشی از سوی خداست و خداوند، دانا و بردبار است.» 

نکته‌های سورۀ نسا- آیۀ ۱۲:
در آیۀ گذشته، ارث فرزندان و والدین مطرح بود، در این آیه، ارث زن و شوهر و برادر و خواهر مادری مطرح است. البتّه احکام ارث را باید به کمک روایات اجرا کرد، چون فروع و شاخه‌های زیادی دارد، که در آیات قرآن نیامده است. 

لفظ «کَلالَةً» دو بار در قرآن آمده است؛ یکی در این آیه و دیگری در آخرین آیۀ همین سوره. این کلمه در لغت به معنای احاطه است، فامیلی که انسان و فرزندِ انسان را احاطه کرده‏‌اند. «اکلیل»، نیز تاجی است که سر را احاطه می‌کند. کُل، عددی است که اعداد دیگر را احاطه کرده است. 

این کلمه در بحث ارث دو معنی دارد:
۱. برادران و خواهرانِ مادری میّت، که در این آیه به کار رفته است؛ 

۲. برادران و خواهرانِ پدر و مادری یا پدریِ میّت، که مراد آیۀ آخر است. 

گرچه پرداخت بدهی، بر انجام وصیّت مقدّم است، لکن چون در عمل، انجام وصیّت سخت‌تر است، خداوند در آیه، اوّل عمل به وصیّت را آورده؛ بعد پرداخت بدهی را. (تفسیر صافی) 

در حدیث آمده است: وصیّت به ثلث مال، زیاد است؛ سعی کنید وارثان شما بهرۀ بیشتری از ارث ببرند، تا همه بی‏‌نیاز باشند؛ و ضرر رسانی در وصیّت از گناهان کبیره است. و عمل به وصیّتی که به ضرر وارث باشد الزامی نیست. (تفسیر کبیر فخررازی) 

اگر مردی چند همسر داشت، یک‌هشتم یا یک‌چهارم ارث، میان آنان به طور یکسان تقسیم می‌‏شود. 

دیون و بدهی‌های متوفّی، هم شامل دیون الهی است، مثل حج، خمس، زکات و کفّاره، و هم شامل دیون مردمی است. (تفسیر کبیر فخر رازی) 

انتهای خبر/10