به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در روز جنگ بدر، پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله به علی علیه‌السّلام فرمود: مشتی خاک و سنگریزه از زمین بردار و به من بده. علی علیه‌السّلام چنین کرد و پیامبر با خواندن دعایی آنها را به ‏سوی دشمن پرتاب کرد و این کار اثر معجزه‏ آسایی داشت؛ طوفانی به پا کرد و باعث وحشتی عجیب در دل دشمن شد. (تفاسیر المیزان و نمونه)

آری، عامل مهم پیروزی در جنگ بدر، اراده و امداد الهی بود؛ نه نیروی مادّی و قواعد و تاکتیک‌های نظامی وگرنه لشگری اندک و تنها با یک یا دو اسب‏ سوار، چگونه بر سپاهی انبوه و کاملًا مجهّز و دارای یکصد اسب‏ سوار، پیروز می‌‌شد؟

«بلاء»، به معنای آزمایش است که اگر با نعمت و پیروزی باشد، «بلاء حَسَن» است و اگر به وسیلۀ مصیبت و مجازات باشد «بلاء سیّئ» است، چنان‌که قرآن دربارۀ بنی‌اسرائیل می‌‏فرماید: «وَ بَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَ السَّیِّئاتِ» (اعراف، ۱۶۸، تفسیر نمونه) انسان اگر با اعتقاد صحیح و در مسیر حق حرکت کرده و به فرمان الهی تلاش و کوشش کند، امدادهای خداوند را در پی خود دارد، «لِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً» و وجود او وجودی خدایی می‌گردد؛ چنان‌که در روایتی خداوند می‌‏فرماید: بنده با نافله و کارهای مستحب به مقام قرب رسیده و دست او دست من، گوش او گوش من و تمام اعضا و جوارح او خدایی می‌شود و آنچه بخواهد، همان می‌شود. «انه لیتقرب الی بالنافلة حتی احبه فاذا احببته کنت سمعه الذی یسمع به و بصره الذی یبصر به و لسانه الذی ینطق به و یده الذی یبطش بها ان دعانی أجبته و ان سألنی أعطیته...» (کافی، ج ۲، ص ۳۵۲) پس اگر حرکتی نیز انجام می‌دهد، در واقع آن حرکت از خداوند است. «وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمی‏» امّا در مقابل اگر در مسیر غیر الهی و به فرمان دیگران حرکت کند، در حقیقت وجودی شیطانی پیدا نموده است؛ چنان‌که عایشه در رویارویی با سپاه امیر المؤمنین علی علیه‌السّلام در جنگ جمل، به تأسّی از پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله مشتی خاک به سوی آنان پرتاب کرد و دعا نمود، پس از آن حضرت علی علیه‌السّلام به او فرمودند: این شیطان بود که چنین کرد. «و ما رمیت اذ رمیت و لکن الشیطان رمی». (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۱، ص ۲۵۷)

۱. پیروزی در جنگ موجب غرور و عُجب شما نشود؛ خداوند و امدادهای او را فراموش نکنید. «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ...»

۲. انسان در افعال خود، نه مستقل از ارادۀ خداوند است و نه مجبور. کارها، از آن جهت که با اختیار از انسان سر می‌‏زند، به او نسبت داده می‌‏شود؛ ولی چون نیرو و تأثیر از خداست، به خدا نسبت داده می‌‏شود. «ما رَمَیْتَ» «وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمی‏»

۳. وجود پیامبر و رهبر، نقش به سزایی در جلب امدادهای غیبی خداوند دارد. «وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ...»

۴. جنگ و جهاد، یکی از وسایل آزمایش الهی است، تا مؤمنان واقعی از افراد ضعیف الایمان و یا بی‌‏ایمان شناخته شوند. «بَلاءً حَسَناً»

۵. امداد الهی و پیروزی مؤمنان و شکست دشمنان اتّفاقی و بی‌حساب نیست، بلکه از روی علم و آگاهی خداوند است. «إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»