به گزارش پایگاه خبری تحلیلی«خاورستان»، در نکات تفسیری صفحۀ ۴۲۶ قرآن کریم، سورۀ احزاب آمده است: 

تفسیر آیۀ ۵۵- تفسیر نور:
 
 «لا جُناحَ عَلَیْهِنَّ فِی آبائِهِنَّ وَ لا أَبْنائِهِنَّ وَ لا إِخْوانِهِنَّ وَ لا أَبْناءِ إِخْوانِهِنَّ وَ لا أَبْناءِ أَخَواتِهِنَّ وَ لا نِسائِهِنَّ وَ لا ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ وَ اتَّقِینَ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ شَهِیداً»   «بر زنان، (نداشتن حجاب) در مورد پدرانشان و پسرانشان و برادرانشان و پسران برادرانشان و پسران خواهرشان و دیگر زنان مسلمان و کنیزانشان گناهی نیست، و تقوای الهی پیشه کنید زیرا خداوند بر هر چیزی گواه است» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۵۵:
این آیه کسانی را که به واسطۀ نسبی به زن محرم هستند نام برده، امّا محرمانِ سببی همچون داماد و برادر رضاعی و نیز کودکانی که به سنّ تکلیف نرسیده و مسایل شهوانی را درک نمی‌‏کنند، بر زنان مَحرم هستند. (در مورد مسائل حجاب و مَحرم و نامحرم به توضیح المسائل مراجع تقلید مراجعه شود.) گرچه بعضی این آیه را مربوط به زنان پیامبر دانسته‌‌اند، ولی به نظر می‏ رسد که آیه مربوط به تمام زنان باشد.

تفسیر آیۀ ۵۶ - تفسیر نور:
 
 «إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً»   «همانا خداوند و فرشتگان او بر پیامبر درود می ‏فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‏ اید! شما (نیز) بر او درود فرستید و به او سلام کنید سلامی همراه با تسلیم» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۵۶:
در کتاب‌های ششگانۀ اهل سنّت روایاتی آمده که از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله پرسیدند: چگونه صلوات بفرستیم؟ فرمود: بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد» 

در صحیح بخاری (صحیح بخاری، حدیث ۵۸۸۰) (باب چگونگی صلوات بر پیامبر) وقتی این حدیث را نقل می‌کند، در همان نقل حدیث، کلمۀ «آل محمد» را حذف کرده، چنین می‌نویسد: از محمّد «صلّی اللّه علیه و سلّم» پرسیدند: چگونه صلوات بفرستیم؟ فرمود: بگویید: «اللهم صل علی محمد و علی آل محمد»!؟ 

در کنار نام پیامبر، ذکر صلوات مهم است. رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمود: «هرکه درکتاب و نوشته‌ای بر من صلوات فرستد تا آن صلوات در آن نوشته باقی است، برای او پاداش خواهدبود». (تفسیر روح البیان) 

در حدیث می‌‏خوانیم: «هرکس بر حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله یک صلوات فرستد، خداوند ۱۰صلوات بر او می‌فرستد و ده لغزش او را می‌‏پوشاند». (تفسیر مجمع البیان) 

صلوات، کلید استجابت دعا و سبب سنگین شدن میزان مؤمن در قیامت می‌شود. 

خداوند در قرآن به پیامبرش می‌فرماید: به زکات دهندگان صلوات فرست، «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً ... صَلِّ عَلَیْهِمْ» (توبه،۱۰۳) ، در این آیه به مردم سفارش می‌کند که بر پیامبر صلوات فرستاده شود. آری، در اسلام رابطه مردم و رهبر، رابطه صلوات و درود است همان گونه که در آیۀ ۵۴ سورۀ انعام خدا به پیامبرش دستور می‌دهد به کسانی که به ملاقاتت می‌آیند سلام کن. «إِذا جاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ» 

امام صادق علیه‌السّلام فرمود: «درود خداوند به معنای رحمت، درود ملائکه به معنای به پاکی یاد کردن و درود مردم به معنای دعاست». (تفسیر نورالثقلین)

تفسیر آیۀ ۵۷ - تفسیر نور:
 
 «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِیناً»   «همانا کسانی که خدا و رسولش را آزار می ‏دهند، خداوند در دنیا و آخرت آنان را لعنت می‌کند، و برای آنان عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده است» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۵۷:
آزار خداوند، یعنی انجام کاری بر خلاف خواست و رضای او که به جای جلب رحمت الهی، غضب و لعنت خداوند را به دنبال دارد. 

شاید مراد از اذیّت خدا، اذیّت بندگان خدا باشد، نظیر قرض دادن به بنده که قرض دادن به خداست، و مراد از اذیّت کردن پیامبر صلّی الله علیه و آله تکذیب و تهمت و برخورد بی‌ادبانه با آن حضرت و اذیّت کردن اهل بیت اوست، همانگونه که در چند روایت آمده است که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: «فاطمة بضعة منی فمن اغضبها اغضبنی » (صحیح بخاری، ج ۵، ص ۲۶ و صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۹۰۳) فاطمه پارۀ تن من است، هر که او را خشمگین سازد مرا به خشم آورده است.

تفسیر آیۀ ۵۸ - تفسیر نور:
 
 «وَ الَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِیناً»   «و کسانی که مردان و زنان با ایمان را بدون آن که کاری کرده باشند آزار می‌دهند بدون شکّ بهتان و گناه روشنی را بر دوش کشیده‌‏اند» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۵۸:
در ضررهای جسمی، قصاص و مقابله به مثل جایز است، «وَ الْعَیْنَ بِالْعَیْنِ وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ» (مائده ،۴۵) ولی در ضربه‌های روحی و آبرویی دستور مقابله به مثل نداریم. قرآن نمی‌فرماید که اگر کسی به شما تهمت زد، شما هم به او بهتان بزنید، بلکه به گناهکار هشدار می‌دهد و در صورت لزوم به دستور حاکم شرع حدّ می‏‌خورد. 

شاید بتوان از جملۀ «بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا» استفاده کرد که آزارِ مسلمان خلافکار در چهار چوب قانون الهی مانعی ندارد.

تفسیر آیۀ ۵۹ - تفسیر نور:
 
 «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی‏ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً»   «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: روسری‌‏های بلند بر خود بیفکنند، این (عمل) مناسب‏‌تر است، تا (به عفّت و پاکدامنی) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند، و خداوند آمرزندۀ مهربان است» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۵۹:
«جلابیب» جمع «جلباب»، به معنای مقنعه‌ای است که سر و گردن را بپوشاند، (تفسیر مجمع البیان) و یا پارچه بلندی که تمام بدن و سر و گردن را می‌پوشاند. (تفسیر المیزان) 

در آیات گذشته سخن از اذیّت و آزار مؤمنان به دست منافقان بود. این آیه می ‏فرماید: برای آنکه زنان مؤمن مورد آزار افراد هرزه قرار نگیرند، به گونه‌ای خود را بپوشانند که زمینه‌ای برای بی‏‌حرمتی آنان فراهم نشود. 

بر اساس این آیه، نوعی روسری مورد استفادۀ زنان آن زمان بوده، لیکن زنان در پوشاندن خود از نامحرم دقّت نمی‌کرده‏‌اند. لذا سفارش این آیه، نزدیک کردن جِلباب به خود است، نه اصل جلباب که امری مرسوم بوده است. 

این آیه که فرمان حجاب می‌‏دهد، با تهدید مطرح نشده بلکه فلسفۀ حجاب را چنین تبین می‌‏کند: زنان و دختران، اگر بخواهند از متلک‌ها، تهمت‌ها، تهاجم‌ها و تهدیدهای افراد آلوده و هرزه در امان باشند باید خود را بپوشانند.

آفات بی‌حجابی‏
۱. رونق گرفتن چشم چرانی و هوسبازی. 

۲. توسعۀ فساد و فحشا. 

۳. سوء قصد و تجاوز به عنف. 

۴. بارداری‏‌های نامشروع و سقط جنین. 

۵. پیدایش امراض روانی و مقاربتی. 

۶. خودکشی و فرار از خانه در اثر آبروریزی. 

۷. بی‌مهری مردان چشم‌چران نسبت به همسران خود. 

۸. بالا رفتن آمار طلاق و تضعیف روابط خانوادگی. 

۹. رقابت در تجمّلات. 

۱۰. ایجاد دلهره برای خانواده‏‌های پاکدامن.

تفسیر آیۀ ۶۰ - تفسیر نور:
 
 «لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِی الْمَدِینَةِ لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لا یُجاوِرُونَکَ فِیها إِلَّا قَلِیلًا»   «اگر منافقان و کسانی که در دل‌‌هایشان بیماری است و آنان که در مدینه شایعه‌پراکنی می‏‌کنند (از کارشان) دست بر ندارند، حتماً تو را بر ضّد آنان می‌شورانیم، آن گاه جز مدّت کوتاهی نمی‏‌توانند در کنار تو در این شهر بمانند» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیۀ ۶۰:
«مرجفون» از «ارجاف»، به کسانی گفته می‌شود که با شایعه‏ سازی، در جامعۀ اسلامی دلهره ایجاد می‌کنند. کسانی که به جبهه نمی‌رفتند، امّا در شهر شایعه می‌کردند که مسلمانان شکست خوردند و کفّار پیروز شدند یا پیامبر اسلام شهید شد، آنان با این اقدام زشت سبب‏ نگرانی مردم می‏‌شدند. 

«لَنُغْرِیَنَّکَ» از «اغراء» به معنای چسباندن و کنایه از تسلّط همه جانبه است. 

این آیه را اگر در ادامه آیه قبل ببینیم، مراد آن است که منافقان و بیماردلان مدینه مزاحم زنان مؤمن بودند که خداوند در آیه قبل به زنان دستور پوشش کامل داد و در این آیه به این بیماردلان هشدار می‌دهد و ممکن است این آیه مستقل باشد، و مراد این باشد که با توطئه‏‌گرانی که با جنگ سرد و شایعه‌سازی، ایجاد دلهره می‌کنند برخورد کرده و آنها را قلع و قمع نمایید. 

با آن که تندترین تهدیدها در این آیه آمده و جامعۀ اسلامی همواره بزرگترین ضربه‌‏ها را از شایعه‌سازان خورده است، امّا متأسفانه در کتب فقهی کمتر به این موضوع توجّه شده و حتّی یکی از مجتهدان که سال ‏ها قاضی بود می‌گفت: من ۵۴ کتاب فقهی را گشتم و تحت عنوان «ارجاف» بابی را نیافتم.

جملۀ آخر این آیه‏ «لَنُغْرِیَنَّکَ بِهِمْ ثُمَّ لا یُجاوِرُونَکَ‏ ...» را دو گونه می‌توان معنا کرد:
الف: چنان تو را بر آنان می‌شورانیم که همگی قلع و قمع شوند و جز مدّت کمی نتوانند در کنار تو بمانند. 

ب: چنان آنان را تار و مار می‌کنیم که جز تعداد کمی از آنان در مجاورت تو باقی نمانند.

تفسیر آیات ۶۰ - ۶۱ - تفسیر نور:
 
 «مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا * سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا»   «آنان لعنت شدگانند، هر کجا یافت شوند باید دستگیر شده و به سختی کشته شوند * این سنّت خداوند دربارۀ کسانی است که پیش از این بوده‌اند (و این فتنه انگیزی‌‏ها و دلهره‏‌ها را در جامعه به وجود می‌آوردند) و هرگز برای سنّت خداوند تغییری نخواهی یافت» 

نکته‌های سورۀ احزاب - آیات ۶۰ - ۶۱:
«ثُقِفُوا» از «ثقافة» به معنای دست یافتن و چیره شدنِ دقیق و ماهرانه است، لذا به علم و فرهنگ، ثقافة گفته می‌شود. 

بعضی مفسّران تمام این سخت‌گیری‌‏ها را در مورد اذیّت کننده مؤمن که در آیات قبل بود می‏‌دانند، ولی به نظر می‌رسد این همه تهدید و اعلام مهدورالدم بودن برای کسانی است که قصد اخلال در امنیّت جامعه و شکست نظام را دارند، نه تنها مزاحمان ناموس مردم.

انتهای خبر/10