به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «خاورستان»، در تفسیر صفحه ۵۱۵ قرآن کریم آمده است:  « مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِکَ مَثَلُهُمْ فِی التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِی الْإِنْجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوی‏ عَلی‏ سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً *»   « محمّد، رسول خداست و کسانی که با او هستند، بر کفّار، سخت و در میان خودشان مهربانند. آنان را پیوسته در رکوع و سجود می‏‌بینی، که فضل و رضوان را از خدا می‌‏جویند، نشانۀ آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است. این‏ است وصف ایشان در تورات و وصف آنان در انجیل، مانند زراعتی است که جوانه را از زمین خارج کرده، پس آن را نیرو داده تا سخت شود و بر ساقۀ خود بایستد، آن گونه که کشاورزان را به شگفتی و شادی وا می‌‏دارد. تا خداوند به واسطۀ مؤمنان کفّار را به خشم آورد، ولی خداوند به کسانی از کفّار که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دهند، وعده آمرزش و پاداشی بزرگ داده است.» 

نکته‌های سورۀ فتح- آیه ۲۹:
«رکع» جمع «راکع» به معنای رکوع کننده و «سجد» جمع «ساجد» به معنای سجده کننده است. این دو کلمه برای کسانی به کار می‌‏رود که بسیار اهل سجده و رکوع و نماز باشند و بر آن مداومت کنند. 

«سوق» به معنای ساق پا و ساقۀ گیاه، «شطأ» به معنای جوانه گیاه، «آزر» به معنای تقویت و کمک و «فَاسْتَغْلَظَ» از غلظت به معنای سفت و محکم شدن می‌باشد. 

در آغاز سوره، پیامبر صلّی الله علیه و آله مورد خطاب بود، «إِنَّا فَتَحْنا لَکَ» در پایان سوره نیز محور آن، رسول خدا است. «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» 

در این آیه، شیوۀ ارتباطات یک مؤمن ترسیم شده است: رابطه با بیگانگان. «أَشِدَّاءُ» شدت و سختی. با خودی‌ها. «رُحَماءُ» محبت و مهربانی. با خداوند. «رُکَّعاً سُجَّداً» عبودیت و بندگی. با خود. «یَبْتَغُونَ» تلاش و کوشش و امید به فضل خدا. 

تشبیه جامعۀ اسلامی به مزرعه کشاورزی، قابل دقت است زیرا: الف. کشت، از درون زمین است؛ عقیده نیز از درون انسان است. ب. کشت، در محیط مناسب رشد می‌‏کند، جامعه اسلامی هم نیاز به زمینه‌های مناسب دارد. ج. کشت، دارای رشد طبیعی و تدریجی و اصیل و ثابت است، رشد امت اسلامی نیز مراحل و ثبوت و اصالت دارد. 

در نوشتن صلح ‏نامه حدیبیّه، همین که حضرت علی علیه‌السّلام نوشتند: محمّد رسول اللّه، نماینده‏ کفّار اصرار کرد که این کلمه باید حذف شود، امام علی علیه‌السّلام از حذف لقبِ «رسول اللّه» ناراحت بود ولی خداوند به جای آن در متن قرآن فرمود: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» 

یاران پیامبر، در جستجوی دنیا و آخرتند، «فضل» به نعمت‏‌ها و امکانات مادی، و «رضوان» به نعمت‌ها و امور معنوی گفته می‌شود. شاید هم مقصود این باشد که یاران پیامبر برای کار خود ارزشی قائل نیستند، بلکه به فضل او دل‏بسته‏‌اند نه به اعمال خود. 

این آیه، هم به نشانه‌های ظاهری مؤمن اشاره کرده که خضوع و خشوع در گفتار و رفتار است، «سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ» و هم به استواری و ریشه‌دار بودن عقیده در دل و جان مؤمن که همواره در حال رشد و گسترش است. «کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ‏ ...» 

در انجیل متی‏ می‌خوانیم: بار دیگر مثلی برای ایشان زد و گفت: ملکوت آسمان مثل دانه خردلی است که شخصی گرفته در مزرعه خویش بکارد. هر چند دانه خردل از سایر دانه‌ها کوچک‌تر است، ولی چون نمو کند، بزرگ‌ترین بقول (سبزیجات) و درختی می‌‏شود چنان که مرغان هوا در شاخه‌هایش آشیانه می‌گیرند. (انجیل متی‏، باب ۱۳، شماره ۳۱ و ۳۲) 

امام صادق علیه‌السّلام در بیان آیه‏ «سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ»، فرمودند: مراد آثار شب‌زنده‌داری است. «هو السهر فی الصلاة» (من لایحضر، ج ۱، ص ۲۲۹) 

اسلام دین جامع است؛ در خط سیاسی‏ «أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ» و در اخلاق اجتماعی، «رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» و در بعد معنوی‏ «تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً» است.

پیام‌های سورۀ فتح- آیه ۲۹:۱- وعده‌‌های الهی شفاف است. (آن پیامبری که مکتبش بر تمام ادیان غالب می‌شود، محمّد رسول‌اللّه است.) «أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‏ ... مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ‏ ...» 

۲- جهانی شدن مکتب اسلام، به رهبری الهی و یارانی صادق نیازمند است. « لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ‏ ... مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ‏» 

۳- یکی از ابزار و شیوه‏‌های تربیت، معرّفی الگوهاست. «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» 

۴- ایمان به رسول خدا، «آمنوا به» گام اول است، مهم‏‌ترین گام، همراهی با رسول است. «وَ الَّذِینَ مَعَهُ» 

۵- مسلمانان باید در برابر دشمن؛ خشونت، قاطعیّت، صلابت و شدّت داشته و در برابر دیگر مؤمنان؛ رأفت، مودّت، رحمت و عطوفت، مهر و احساسات داشته باشند. «أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» 

۶- بی‌تفاوتی ممنوع، مسلمان باید مظهر حبّ و بغض باشد. «أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» 

۷- ملاک مهر و قهر، ایمان و کفر است؛ نه قوم و قبیله و مال و ثروت. «أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» 

۸- عبادت، برای یاران پیامبر یک سیرۀ دائمی است، نه یک عمل موسمی. «تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً» 

۹- در جامعه اسلامی، باید نماز ظهور و بروز داشته باشد؛ نه مخفی و پنهان. «تَراهُمْ» 

۱۰- رکوع و سجود در نماز، دارای محوریّت است. «رُکَّعاً سُجَّداً» 

۱۱- عبادتی مورد ستایش است که همراه با کثرت و مداومت باشد. «رُکَّعاً سُجَّداً»

انتهای خبر/10