به گزارش خاورستان این روزها در جای جای خراسان‌جنوبی سخن از یاقوت سرخ است جشنواره‌ ملی زرشک هم نگاه بسیاری از کشاورزان این محصول استراتژیک استان را تغییر داده است آن‌ها که سال‌هاست با مشکلات بسیاری برای تولید و عرضه این محصول پرخاصیت دست و پنجه نرم می‌کنند حالا روزنه‌های امیدی در دلشان برای روزهای بهتر زرشک جوانه زده است و به آ ینده این محصول امیدوارتر شدند.

۹۸ درصد سطح زیر کشت محصول زرشک کشور مربوط به این استان است و بیشترین سطح زیر کشت مرتبط با شهرستان‌های قاین، بیرجند، زیرکوه، درمیان و سربیشه و تعداد بهره‌برداران این محصول در استان ۳۸ هزار نفر است.

سطح زیر کشت زرشک در شهرستان بیرجند ۵ هزار و ۳۴۲ هکتار بوده و حدود ۱۴ هزار و ۵۰۵ تن محصول‌تر زرشک شهرستان تولید می‌شود و بیش از ۷ هزار بهره‌بردار در این شهرستان از طریق برداشت زرشک امرار معاش می‌کنند. 

عرب پور یاقوت کار بیرجندی که بیش از سه دهه از فعالیتش در این حوزه می‌گذرد گفت: در کنار همه چالش‌هایی که در کاشت، داشت و برداشت و عرضه به بازار این محصول ارزشمند وجود دارد خاصیت‌های یاقوت سرخ نهادینه نشده و رسانه‌ها به خصوص رسانه ملی نتوانستند با تولید محتوا خاصیت‌های درمانی زرشک که حتی بهترین دارو برای درمان کرونا بود را برای مخاطب تبیین کند.

عرضه با کارتن

او که حدود ۶ هکتار سطح زیر کشت این محصول را دارا است از مسئولان انتظار برنامه‌ریزی‌های راهبردی میان‌مدت و دراز مدت با نگاه ویژه را دارد و ادامه داد: در شرایط فعلی به بدترین شکل ممکن زرشک با کارتن‌های موز وارد بازار می‌شود که نیاز است بسته بندی بهتری برای این محصول در نظر گرفته شود.

این کشاورز به حضور دلالان برای قیمت‌گذاری محصول هم اشاره کرد و افزود: باید کمیته‌ای برای قیمت گذاری زرشک با بهره‌گیری از نظرات زرشک‌کاران تشکیل‌شده و واسطه‌ها حذف شوند و در شرایط فعلی هیچ چیزی بر عهده زرشک کار نیست.

زرشک میوه تازه

این کشاورز تاکید کرد: زرشک یک میوه تازه است و بهترین نحوه مصرف آن به صورت تر است در صورتی که ما به صورت خشک مصرف می‌کنیم مثل این که انار را خشک و بعد مصرف کنیم.

عرب پور ادامه داد: بارها گفته شده که با میدان بارهای تهران، شیراز و اصفهان هماهنگی شود و این محصول به صورت تازه به این استان‌ها ارسال شود.

به گفته وی زرشک اگر به صورت تازه عرضه شود قیمت آن چند برابر می‌شود و تمام کوهستان‌های بیرجند، درمیان و زیرکوه تا سرایان را می‌توان به صورت دیمه زرشک کاشت و بازار اشتغالی به راه می افتد که هیچ جوانی در استان بیکار نمی‌ماند.

دانشکده زرشک 

به گفته این فعال حوزه زرشک باید دانشکده زرشک در شهر بیرجند با کمک دانشگاه کشاورزی راه اندازی شود و در رابطه با مراحل کاشت، داشت، برداشت و عرضه آن در بازار تحقیقات میدانی انجام شود اما تاکنون در این رابطه گامی برداشته نشده است.

عرب پور این پیشنهاد را هم مطرح کرد که ۸۷ میلیون جمعیت ایران است اگر دانش تهیه نوشابه زرشک که دوای بسیاری از بیماری‌هاست تهیه شود محصولات زرشک استان پاسخگوی نیاز بازار نخواهد بود.

وی تاکید کرد: مسئولان دانشگاه کشاورزی دانشگاه بیرجند و دانشگاه آزاد را مامور کنند در مدت یک سال تمام مشکلات زرشک‌کاران را احصا کنند و مسئولان برنامه‌های خود را معطوف به رفع این دغدغه ها کند.

وی تهیه کنستانتره زرشک را ضروری دانست و افزود: بارها پیشنهاد داده شده که حداقل یک تابلویی در مسیر جاده بیرجند به مشهد و بالعکس حاشیه مسجد حضرت زهرا(س) با متن به بزرگترین دشت زرشک ایران و جهان خوش آمدید جانمایی شود تا این که زرشک مختص خراسان‌جنوبی است در ذهن مسافران نهادینه شود.

وی آبیاری قطره‌ای را با توجه به شرايط اقلیمی منطقه ضروری دانست و‌ افزود: در این رابطه هم نیاز است مسئولان حمایت‌های بیشتری داشته‌ باشند تا بهره برداران بیشتری بتواند از مزایای آن استفاده کنند.

نظارت بر بازار عرضه

کشاورز با تجربه زرشک نیز گفت: مشاهده شده در حالی که هنوز یک ماه تا برداشت محصول باقی مانده اما در بازارهای داخلی موجود است که این محصول ترش و نارس متناسب ذائقه بازار نیست.

نیازی از مسئولان درخواست نظارت بیشتر بر بازار عرضه این محصول را بیان کرد و افزود: افزایش قیمت کود، نبود صنایع فرآوری مناسب و جای خالی این یاقوت سرخ در سبد مصرفی خانوارها از دیگر چالش‌های پیش روی فعالان این حوزه است.

یکی دیگر از زرشک کاران بیرجندی که نقش بسزایی در تولید زرشک استان دارد، بیان کرد:  سال گذشته زرشک بازار خوبی نداشت و حتی از پارسال زرشک بسیاری از کشاورزان روی دستشان مانده است.

احمدی با بیان اینکه هر ساله دلالان در سایه نبود مشتری، یکه تازی می‌کنند، افزود: عدم معرفی و شناخت زرشک در کشور باعث شده تا این محصول حتی در سبد مصرفی خانوارها جایگاه مطلوبی نداشته باشد.

وی با اشاره به برگزاری جشنواره زرشک در استان بیان کرد: انتظار می‌رود در برگزاری این جشنواره از پیشنهادها و نظرات کشاورزان استفاده شود تا خروجی مطلوبی داشته باشد.

وی تاکید کرد: به یقین برگزاری این قبیل برنامه‌ها تأثیر بسزایی در معرفی محصولات به مردم داشته و راه برون رفت از مشکلات خواهد بود، امیدواریم با برگزاری این جشنواره، کشاورزان حداقل دغدغه‌ای برای فروش محصولاتشان نداشته باشند.

وی با بیان اینکه کشاورزان از ترس خراب شدن محصول مجبور به فروش زرشک می‌شوند و این‌گونه سود دسترنج کشاورز به جیب دلال می‌رود، گفت: قیمت‌گذاری فعلی زرشک پاسخگوی هزینه‌های زرشک کار نیست و می‌طلبد دولت چاره‌ای اساسی برای مشکلاتمان بیاندیشد.

ساخت تله فیلم در برنامه

مهدی جعفری رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به این که با همکاری صدا و سیمای خراسان‌جنوبی تولید تله فیلم زرشک در قالب تفاهم‌نامه در برنامه است گفت: تفاهم نامه سایت پرتو دهی با سازمان انرژی اتمی در راستای مبارزه با آفات و بیماری و افزایش ماندگاري محصولات زرشک، موسسه دانشمند در برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه ساخت دستگاه‌ها، فرآوری محصولات و فراورده‌های جانبی و .... از دیگر تفاهم نامه‌های مورد نظر در مراسم اختتامیه جشنواره امسال است.

وی ادامه داد:تفاهم نامه جانبی با معاونت علمی ریاست جمهوری به منظور موارد علمی که در این از دیگر موارد است.

به گفته وی افزون بر این یک تفاهم نامه با وزارت خارجه برای صادرات محصول و فعالیت گردشگران خارجی در حوزه اگوتریسم را از دیگر تفاهم هاي در حال پیگیری بیان کرد.

وی تاکید کرد: دبیرخانه دائمی زرشک مسائل این محصول را پیگیری می کند.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی، گفت: به دنبال برگزاری جشنواره زرشک از سال گذشته تاکنون ساخت ۱۸ واحد سردخانه با سرمایه‌گذاری مردم در استان آغاز شده که با بهره برداری از این واحدها تعداد سردخانه‌ها به عدد ۳۰ می رسد.

جعفری تاکید کرد: بدون شک جشنواره زرشک نمی‌تواند مشکلات ۲۵۰ ساله این محصول در استان را رفع کند اما اذهان مسئولان، مردم، زرشک‌کاران و سایر افراد را به سمتی معطوف می‌کند تا حداقل این محصول به فراموشی سپرده نشود.

 وی ادامه‌داد: ایجاد امید برای مردم و نشاط برای کشاورزان، شکرگذاری برای داشتن این‌ محصول و معرفی یکی از هویت‌های استان از دیگر پیام‌های برگزاری جشنواره زرشک در استان است.

 جعفری، افزود:همچنین از سال گذشته تاکنون ۶ تفاهم‌نامه در حوزه فرآوری زرشک با ۴۷۷۰ تن محصول با اعتبار ۵۰ میلیارد تومان و اشتغال ۷۱ نفر شروع شد که اکنون ۱۵ تا ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

 وی، ادامه داد: در بازه زمانی یکسال گذشته ۷ طرح تحقیقاتی در حوزه زرشک انجام و دستگاه‌هایی از قبیل خشک‌کن، بوجاری، شستشو و زرشک‌دان‌کن در حوزه زرشک نیز وارد استان شده است.

 تولید زرشک سالم

رئیس جهادکشاورزی خراسان جنوبی، با بیان اینکه تولید محصول سالم زرشک در استان در حال انجام است، عنوان کرد: امسال با مشارکت تشکل‌ها خرید توافقی زرشک در استان انجام می‌شود.

 جعفری، تأکید کرد: امسال برای نخستین بار ۹۲ میلیارد تومان تسهیلات با نرخ ۱۳ درصد برای خرید توافقی زرشک، عناب و انار اختصاص یافت، همچنین امسال ۳۵ میلیارد تومان تسهیلات از محل جهش تولید نیز پرداخت شد.

وی، با اشاره به احداث ۲ مجتمع بارگاهی زرشک در افین و زهان زیرکوه، تصریح کرد: نبود بارگاه زرشک یکی از مشکلات زرشک‌کاران بود که با ایجاد مجتمع‌ها، بخشی از مشکلات زرشک‌کاران در این منطقه رفع می‌شود.

وی ، سطح زیر کشت محصول زرشک استان را ۲۴ هزار هکتار دانست و افزود: از جشنواره سال گذشته تاکنون ۴ هزار هکتار به سطح زیر کشت استان افزوده شده است.

فرآوری و بسته بندی زرشک

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به فرآوری و بسته بندی ۴۳ درصد زرشک استان گفت: ۴۳ اتفاق در حوزه زرشک از سال گذشته رخ داده است که چاپ کتاب با محوریت محصول زرشک، برگزاری ۱۱۰ دوره آموزشی، راه اندازی مرکز ملی زرشک و زعفران، پیگیری ایجاد کلکسیون باغ زرشک، اختصاص زمین برای دو مجتمع زرشک، مبارزه دولتی با زنگ جارویی زرشک و… از جمله این اقدامات است.

جعفری با تأکید بر اینکه افتتاح واحدهای فناورانه در روستاها در زمینه محصول زرشک را طی یک سال گذشته صورت گرفت، ادامه داد: اولین زرشک جهان در منطقه افین کشت شده است که پیگیر ثبت جهانی آن نیز هستیم.

وی با بیان اینکه شناسنامه دار کردن باغات زرشک شامل ۱۸۳ هکتار را پیگیری کرده‌ایم، گفت: ۸۰۰ بارگاه زرشک در خراسان جنوبی داریم و ۴۳ درصد محصول زرشک خراسان جنوبی شامل ۹۷ هزار تن زرشک تر نیز خوشبختانه فرآوری و بسته بندی می‌شود.

وی با بیان اینکه طرح زنجیره ارزش افزوده زرشک برای اولین بار پیگیری شده است، افزود: برای این طرح چهار میلیارد تومان در نظر گرفته شد که بسیار ارزشمند است.